Esther Gerritsen, Dorst

Gegevens boek
auteur:                                   Esther Gerritsen
jaar van uitgave:                    2012
titel:                                        Dorst (5e druk, 2013)
plaats van uitgave:                 Breda
uitgeverij:                               De Geus

Korte samenvatting

Elisabeth de Wit komt op de Amsterdamse Overtoom bij toeval haar dochter tegen. Ze vertelt haar, een tikje onbeholpen, dat ze binnenkort doodgaat omdat ze kanker heeft. Coco, de dochter woont al lang niet meer thuis. Ze woont bij haar veel oudere vriend, Hans en studeert Russisch. Ze is verontwaardigd dat haar moeder de straat gekozen heeft om dat grote nieuws aan haar te vertellen.  Bovendien is ze niet de eerste die dit nieuws hoort: Elisabeth heeft namelijk als eerste haar kapper deelgenoot gemaakt van dit het schokkende nieuws. Coco vertelt twee dagen later, tijdens een etentje bij de Chinees aan haar vader en stiefmoeder dat Elisabeth kanker heeft. Ze maakt ook het nieuws bekend dat ze bij haar moeder zal intrekken om haar te verzorgen.  Haar moeder is niet blij met haar beslissing maar accepteert het omdat ze vindt dat een moeder daar blij mee hoort te zijn. De relatie tussen moeder en dochter verloopt moeizaam en ze komen nooit tot een bevredigend gesprek, beiden worstelen met de eenzaamheid. Coco heeft veel verwijten en denkt dat haar moeder autistisch is omdat ze een intensere relatie tot haar spullen heeft dan tot de  mensen rondom hen heen. Uiteindelijk sterft de moeder zonder dat ze ooit tot elkaar zijn gekomen.

Recensie

Het boek Dorst draait om de relatie tussen moeder en dochter. Het verhaal wordt verteld vanuit twee perspectieven: vanuit de moeder Elisabeth en vanuit de dochter Coco. Het gaat niet over een warme liefdevolle relatie maar over de onmacht een betekenisvolle relatie aan te gaan, met wie dan ook. Moeder en dochter zien elkaar vrijwel nooit totdat moeder, en passant, vertelt dat haar dagen geteld zijn en ze spoedig zal sterven. Dat doet Coco besluiten de laatste dagen met haar moeder door te brengen, niet omdat het moet, maar omdat het (nog) kan. Ze hoopt zo tot een werkelijk contact te komen, de relatie te verdiepen en om een antwoord te krijgen op vragen uit het verleden. Wanneer moeder en dochter bij elkaar zijn, blijkt er eigenlijk geen relatie te zijn: ze kennen elkaar nauwelijks en zijn niet in staat tot wederzijds begrip. Zowel moeder als dochter zijn verkrampt in de relatie. Beiden doen ze de dingen omdat ze nu eenmaal zo horen, echter ontbreekt bij allebei een diepere intentie. Elisabeth is een eenzame, in zichzelf gekeerde vrouw die moeizaam contacten onderhoudt en ze  moeilijk aangaat. Het enige contact lijkt haar kapper te zijn. Ze neemt deze als eerste in vertrouwen om te vertellen over haar terminale kanker. Verder komen in het boek weinig andere mensen voor die je als vrienden zou kunnen betitelen. Dochter Coco is ondanks haar leeftijd van 23 een puber die op zoek is naar haar eigen grenzen. Ze is een bodemloze put wanneer het gaat om gevoelens, ze voelt niets en ze probeert haar gevoel te forceren met mateloosheid en bandeloosheid op het gebied van seks, maar ook met eten en drinken. Vandaar ook de titel Dorst: een onstilbare drang naar eten, drinken, liefde en leven. Haar gebrek aan grenzen wordt weerspiegeld in haar dik zijn. Dit staat  in schril contrast tot de tengerheid van haar moeder waarmee de afstand tussen de twee nog eens extra benadrukt wordt. Het "dik zijn" van Coco  is een steeds terugkerend motief het draagt niet bij aan de ontwikkeling van het verhaal maar is een belangrijk betekeniselement. Het wordt niet als een primair probleem beschreven maar is een symptoom van haar leeg en eenzaam zijn. De onbevredigende relatie met haar moeder speelt hierin een belangrijke rol. Die leegte wil ze weg eten,.. het zogenaamde “troosteten” is een uiting van haar onvrede. Dit blijkt al uit een fragment op één van de eerste bladzijden uit het boek waar Coco moet dealen met de boodschap van de terminale ziekte van haar moeder.

..niet dat ze had verwacht dat emoties haar het fietsen op zo’n moment onmogelijk zouden maken, ze is verre van sentimenteel, maar toch verlangt ze naar een passende daad. Ze wil er graag bij stil staan en dit gevoel lijkt toch echt wel op honger. Zover is het niet terug naar de snackbar in de Kinkerstraat die raspatat serveert. Als ze de snackbar nadert … weet ze dat het gevoel in haar maag geen verliefdheid is en geen honger maar paniek,…. (Dorst, p.15)

Persoonlijk vind ik het een aangrijpend boek vanwege de beeldende beschrijvingen. De beschrijvingen en het taalgebruik brengen zo’n beklemmende gevoel van onmacht teweeg dat je zou willen ingrijpen en een goed woordje doen voor de moeder of de dochter. Je zou ze net dat ene duwtje willen geven dat ze nodig hebben om nader tot elkaar te komen. Gerritsen weet op treffende wijze de onbeholpenheid van twee personen in een relatie neer te zetten zoals in de volgende passage.

Daar ben ik zegt de dochter. Ja daar is ze. Een grote vrouw met een koffer in haar portiek,…… Ze stapt opzij om haar dochter  binnen te laten. Ze drukt zich tegen de muur aan om ruimte te maken voor het grote dochterlichaam. (Dorst, p.47)

De vraag is natuurlijk of je dit boek aanbiedt als adolescentenliteratuur. Ik ben het boek gaan lezen omdat het bij mijn dochter op de verplichte (keuze)leeslijst stond voor haar eindexamenjaar.  Hoewel mijn dochter het boek door de vele dialogen, langdradig en statisch vond, denk ik dat het thema deze doelgroep wel kan aanspreken omdat bijna iedereen met een moeder-kind relatie te maken heeft. Het boek is goed leesbaar en heeft geen al te ingewikkelde structuur ondanks dat het verteld wordt vanuit twee perspectieven. Toch, om als adolescent plezier aan dit boek te beleven, moet je wellicht wat meer levenservaring hebben of wat meer over het leven hebben nagedacht.