Recensie 'Het Achterhuis' van Anne Frank door Helen Janssen

Gegevens boek

Titel: Het Achterhuis
Schrijver: Anne Frank
Eerste uitgave: 1947
Uitgever: Bert Bakker

 

 

 

Deze recensie gaat over het boek Het achterhuis van de auteur Anne Frank. Zij kreeg voor haar dertiende verjaardag een dagboek waar ze vanaf 12 juni 1942 tot en met 1 augustus 1944 haar leven tijdens de oorlog heeft beschreven. Op haar vijftiende is zij overleden in Bergen-Belsen. Haar vader Otto Frank is de enige die de oorlog heeft overleefd en hij heeft de dagboeken van Anne na de oorlog uit laten geven.

 

Samenvatting

Vanaf 12 juni 1942 tot en met 1 augustus 1944 hield Anne Frank een dagboek bij. Zij kreeg dit dagboek voor haar dertiende verjaardag en schreef vanaf dat moment brieven aan Kitty, een denkbeeldige vriendin. In eerste instantie is het een weergave van het dagelijkse leven van een meisje, dingen die ze meemaakt op school en jongens die verliefd op haar zijn. Op 6 juli 1942 duikt de familie onder, een aantal dagen later gevolgd door het gezin Van Daans en op een later tijdstip meneer Van Dussel. Haar ouders hadden het onderduikadres in haar vaders kantoorgebouw al maanden van tevoren voorbereid. Het grootste gedeelte van hun inboedel stond er al op het moment dat ze moesten onderduiken. Vanaf dit moment schrijft Anne veel over de onderduik, ook komen de spanningen die het samenleven met de andere onderduikers oplevert duidelijk naar voren. Anne zit midden in de pubertijd en ze kan het niet zo goed vinden met haar moeder en haar zus Margot, tegen haar vader kijkt ze echter op. Ook kunnen haar moeder en mevrouw Van Daan het niet goed met elkaar vinden en mevrouw Van Daan zeurt over de opvoeding die Anne krijgt. Anne reageert zeer emotioneel en heftig op alles wat er gebeurt in de kleine ruimte waar ze leven met 3 verschillende gezinnen, die het onderling niet zo goed kunnen vinden. Ze stort zich op haar leren en dat doet ze gedurende de hele periode. Verder beschrijft ze de bombardementen en de angst die ze hierdoor ervaart. Ook schrijft ze regelmatig over hoe goed ze het eigenlijk hebben als onderduikers ten opzichte van de Joden die wel zijn opgepakt en afgevoerd naar concentratiekampen.

Anne ondergaat lichamelijke en psychische veranderingen, zo voelt zij zich ineens aangetrokken tot de twee jaar oudere Peter. Ze zoekt toenadering en droomt over hem. Ze vindt het prettig als hij de genegenheid met haar deelt. Na een tijdje voelt dit toch niet goed en wordt het duidelijk dat ze het beter met haar zus Margot kan vinden. Ze praten meer met elkaar, maar delen nog steeds niet hun diepste geheimen met elkaar. De band met haar vader verandert ook, ze heeft het idee dat hij haar niet meer begrijpt. De band met de rest van de onderduikers blijft hetzelfde, maar wordt minder beschreven als voorheen. Het dagboek eindigt abrupt op 1 augustus 1944, omdat de onderduikers op 4 augustus 1944 opgepakt worden en afgevoerd zijn naar concentratiekampen. In het slotwoord wordt verteld hoe het met iedereen is afgelopen.

Persoonlijk waardeoordeel

 

Het achterhuis is een biografie die onder jeugdliteratuur valt en geschikt is voor jongeren vanaf 12 jaar. Het speelt zich af tijdens de Tweede Wereldoorlog en geeft een goed beeld over de leefomstandigheden van een Joods pubermeisje wat ondergedoken is gedurende de oorlog.

Annelies Marie Frank is het hoofdpersonage in het boek. De dagboekbrieven zijn vanuit de ik-persoon geschreven. Ze krijgt haar dagboek op haar dertiende verjaardag en een maand later moet de familie onderduiken. De titel verklaart niet meteen de hoofdgedachte zonder achtergrondinformatie. Degenen die historisch besef hebben, denken meteen aan de dagboeken van Anne Frank, maar zonder deze kennis is het niet meteen duidelijk. Het achterhuis behoort tot de kroniekachtige verslagen, waardoor jongeren van nu nog steeds begrippen vanuit de geschiedenislessen over de periode 1940-1945 herkennen in de dagboekverhalen van Anne Frank. Anne Frank heeft zelf de titel van haar boek bedacht, omdat ze tijdens het schrijven in haar dagboek al wist dat zij haar verhalen na de oorlog wilde publiceren. Haar dagboeken gaan over de dagelijkse gebeurtenissen in het achterhuis van haar vaders kantoor. De volgende passage in Annes dagboek gaat hierover. ‘Gisteravond sprak minister Bolkestein voor de Oranjezender erover dat er na de oorlog een inzameling van dagboeken en brieven van deze oorlog zou worden gehouden. Natuurlijk stormden ze allemaal meteen op mijn dagboek af. Stel je eens voor hoe interessant het zou zijn als ik een roman van het Achterhuis uit zou geven.’ (Het Achterhuis, p 598)

De dagboekverhalen komen voor mij geloofwaardig en herkenbaar over. Alle hoofdpersonages handelen zoals Joodse mensen tijdens de Tweede wereldoorlog zouden handelen. Nog steeds schrijven met name meisjes in dagboeken en vertrouwen hun diepste geheimen toe aan papier. De gevoelens en personages zijn voor mij allemaal heel herkenbaar. Ik heb het boek dan ook met veel plezier herlezen. De eerste keer dat ik het boek las, was ik zelf ongeveer dertien jaar oud. Mijn grootouders en ouders hebben de oorlog meegemaakt en daardoor sprak het boek mij toentertijd aan. Ze vertelden tijdens mijn jeugd regelmatig over hun oorlogservaringen en door de schrijfstijl van Het Achterhuis kon ik mij goed inleven in de hoofdpersoon. Het boek strookt met de ervaringen van mijn familie. Zij zijn niet Joods, maar hebben in het verzet gezeten en één van mijn opa’s een aantal jaren in een Duits werkkamp.

Het leest prettig dat de dagboekverhalen waargebeurd zijn en in chronologische volgorde staan. Als je van actie houdt, kan dit boek tegenvallen, omdat het oorlogsgeweld op de achtergrond blijft. De onderduikers volgen de oorlog alleen via Radio Oranje, voor de rest draaien de dagboekverhalen over de belevingswereld van Anne. Je leert vooral haar karakter goed kennen, ondanks dat er acht mensen in het achterhuis wonen.

Anne is eerlijk in de observering van haar medeonderduikers, reflecteert en is kritisch op haar eigen gedrag en handelen. Dat ze verliefd wordt op Peter, maakt het leven in het achterhuis dragelijker. Ondanks dat je weet hoe het verhaal eindigt, voel je je verbonden en vertrouwd met de mensen in het achterhuis. Tijdens het schrijven van haar boek had Anne geen idee hoe het verhaal zou aflopen en het is dan ook een logisch gevolg dat het dagboek abrupt eindigt op 1 augustus 1944. 

Doelgroep

 

Het boek is zeer bruikbaar tijdens mijn lessen aan 2 vmbo, omdat deze leerlingen bij M&M de Tweede Wereldoorlog behandelen. Veel basisleerlingen zullen moeite hebben met de schrijfstijl en woordenschat, waardoor ik het boek geschikter vind om in te zetten bij de kader-theoretische leerlingen. Als verwerkingsopdracht zou ik kiezen om een dagboekverhaal vanuit het perspectief van de leerling te laten schrijven. Schrijf een verhaal aan Kitty, waarbij jij ondergedoken bent in het achterhuis.