Recensie '16 & zwanger', Marian Hoefnagel

Recensie ’16 & zwanger’                          door Raimond Jans (NeD1B)

Gegevens boek
auteur:                                    Marian Hoefnagel
jaar van uitgave:                    2007
titel:                                        16 & zwanger
plaats van uitgave:                 Amsterdam
uitgeverij:                                Eenvoudig communiceren B.V.

 

 

Samenvatting

Esther, een meisje van 16 jaar, heeft na een gezellig avondje met de coolste jongen van de school onveilige seks. Het blijkt dat zwanger is geraakt en nu met een enorm dilemma zit; abortus, of de baby laten komen en laten adopteren of zelf opvoeden. Haar moeder vindt dat ze baby weg moet laten halen. Om Esther hierover na te laten denken, stuurt ze haar naar haar oma. Haar oma helpt haar zaken op een rijtje te zetten door haar verhalen uit het verleden te vertellen. De vader van de baby wordt door Esther op de hoogte gebracht en reageert verschrikt.  In kort bestek passeren alle voors en tegens voor Esther en voor het kind de revue. Dan moet Esther plotseling dringend naar het ziekenhuis. Welke keuze gaat Esther uiteindelijk maken? 

 Esthetisch  

Onder de leerlingen van het Vmbo (basis), die op mijn school zitten, is dit boek een veel gelezen exemplaar. Dat is de reden waarom ik dit boek graag eens onder de loep wil nemen. Het boek is afkomstig uit de zogenaamde “Reality-reeks”, geschreven door Marian Hoefnagel. Zij heeft al een behoorlijk repertoire aan geschreven boeken opgebouwd die allemaal een maatschappelijk thema hebben, gelinieerd aan tieners. Dit boek leest ontzettend makkelijk, mede omdat het boek bedoeld is voor de “zwakke lezer”. Wanneer je het boek begint te lezen merk je meteen dat het taalgebruik erg eenvoudig is. Er worden simpele woorden gebruikt en de zinnen zijn erg kort. Samengestelde zinnen komen in het boek nauwelijks voor. Diverse passages beginnen met een voegwoord en dat heeft mij als lezer behoorlijk gestoord. “Esther heeft een warme broek aangetrokken. En een dikke trui. Ze heeft twee paar sokken aan. En nu loopt ze met haar laarzen door de sneeuw.” (16 & zwanger, p. 27). Ik begrijp dat Marianne Hoefnagel met deze zinsconstructies de “zwakkere lezer” tegemoet wil komen, maar ik vind deze misinterpuncties juist erg verwarrend. De schrijfster maakt veel gebruik van zinnen die in de directe reden staan. Waarschijnlijk omdat ze de zinnen eenvoudig wil houden, maar soms laat ze de nodige verwarring ontstaan. “Ze buigt zich naar haar moeder toe. 'Je belt nog wanneer je precies komt?', vraagt ze. “Haar moeder knikt. 'Ik moet doorrijden', zegt ze. 'Ik mag hier niet blijven staan. Dag Es.' Haar moeder draait het autoraampje weer dicht. Ze start de motor en rijdt weg.” (16 & zwanger, p. 5). In de eerste twee zinnen van dit citaat verwijst “ze” naar de persoon Esther. In de zin erna verwijst “ze” weer naar moeder. Dit komt geregeld voor in het verhaal en dit zorgt er bij de lezer voor dat hij extra “rekenkracht” in moet zetten om het verhaal te kunnen begrijpen.

Maatschappelijk thema

Zoals al eerder in deze recensie is vermeld, verwerkt Marian Hoefnagel maatschappelijke thema’s in haar verhalen. Het thema van dit boek is: “zwangerschap op jonge leeftijd.” Ik denk dat het goed is om dit soort thema’s aan de kaak te stellen bij pubers. De wijze waarop dat in dit boek gebeurt vind ik totaal verkeerd. Er zijn een aantal zaken waar ik vraagtekens bij zet. Ten eerste vind ik het vreemd dat de zwangere Esther aan de wijn gaat. “Oma heeft een paar oude krukjes uit de schuur gehaald. Dylan heeft warme appelwijn gemaakt, met kruiden. 'Dat hoort bij de wintersport', zegt hij. Marlies en Esther zitten samen in de iglo wijn te drinken.” (16 & zwanger, p. 61). Ik vind het raar dat de schrijfster ervoor heeft gekozen om dit in haar verhaal te vermelden. Het heeft totaal geen toegevoegde waarde en daarnaast vind ik het moreel verwerpelijk, aangezien wij de (zwangere) jeugd niet aan willen sporen om op jeugdige leeftijd alcoholische versnaperingen te nuttigen. Ten tweede wordt er amper aandacht geschonken aan het feit dat Esther tijdens het vrijen geen voorbehoedsmiddelen heeft gebruikt. “'Je kent die reclame toch wel?' zegt hij. 'Welke?', vraagt Esther. 'Ik vrij veilig of ik vrij niet?' 'Nee, zoiets van: praat over condooms als je je onderbroek nog aanhebt.' Esther moet er ook om lachen. 'Soms heeft die reclame gelijk', zegt ze.” (16 & zwanger, p. 68). Vooral de laatste zin vind ik verbijsterend. Dit is overigens het enige moment dat er überhaupt over voorbehoedsmiddelen wordt gesproken. Ten derde vind ik het een vreemde gang van zaken dat moeder vindt dat Esther abortus moet laten plegen. Esther weet zelf niet goed wat ze moeten doen en daarom moet ze van moeder naar haar oma om het daar verder zelf uit te zoeken. Ik weet niet of dit pedagogisch gezien zo’n verstandige keuze is. Uiteindelijk brengt het lot uitkomt. Ze krijgt hevige bloedingen en moet met spoed naar het ziekenhuis worden gebracht; een miskraam is een feit. Het geeft alleen totaal geen beeld van de moeilijke afwegingen die een persoon moet maken om tot het besluit van een abortus te komen. Jammer dat dit niet het uitgangspunt is geweest bij het schrijven van dit boek. Tot slot vind ik de wijze waarop Esther aan oma vertelt wat haar situatie is ook heel bijzonder te noemen. “'Nou', zegt oma. 'Vertel maar.' Ze zitten samen aan de koffie. Waar moet ik beginnen?, denkt Esther. Ze neemt een slok van haar koffie. Lekker, koffie verkeerd. 'Ik weet niet wat ik moet doen', zegt Esther. 'Marlies zegt dat ik het moet laten weghalen. Marlies vindt een abortus de enige oplossing. Ze zegt dat ik veel te jong ben om een baby te hebben. Ze vindt het belangrijk dat ik van mijn jeugd kan genieten.' (16 & zwanger, p. 28). Het feit dat Esther niet weet waar ze moet beginnen en dan opeens aangeeft dat ze “het” weg moet laten halen, vind ik erg vreemd. Dat strookt niet met elkaar. Oma reageert hier overigens uiterst kalm op en dat lijkt mij zeer onwaarschijnlijk.

Is er dan niks positiefs te vertellen over dit boek? Absoluut wel. Het boek geeft regelmatig een beschrijving van locatie en sfeer. Vooral dat laatste vind ik erg sterk. Oma woont in een oud boerderijtje uit 1860. Alles aan dit huis is oud en oma heeft duidelijk ook nog de gebruiken uit vroegere tijden overgenomen. Oma heeft geen lampen, maar kaarsen en lampjes die op petroleum werken. “Samen maken ze groentesoep. Samen bakken ze stokbrood. Samen maken ze pudding met bessensap. En samen eten ze alles op. Daarna wassen ze af. 'Ik zal koffie zetten', zegt oma. 'Wil jij de luiken even dichtdoen?'  Esther gaat naar buiten. Het is mooi helder. Er zijn veel sterren te zien. Esther loopt om het huis heen. Eerst naar de woonkamer. Het ziet er gezellig uit van buiten. Esther doet de luiken dicht. Ze piepen bij het dichtdoen.” (16 & zwanger, p. 18). In dit boek zijn veel van dit soort sfeerbeschrijvingen en dat vind ik leuk. Het doet me denken aan die warme sfeer op de boerderij van mijn oma, vroeger. Hierdoor speelt het verhaal als een film af in mijn hoofd.

 
Conclusie

Een zwangerschap bij een 16 jarige wordt in dit boek eigenlijk als normaal gezien. Er wordt weinig over geoordeeld en het werkelijke vraagstuk wordt niet of nauwelijks aangestipt. Er wordt geen informatie gegeven over de keuzes waar je, als tiener, voor komt te staan en dat vind ik zeer opmerkelijk. Om eerlijk te zijn denk ik dan ook niet dat dit boek er voor zal zorgen dat er minder tienerzwangerschappen zullen zijn. Het boek werkt in ieder geval zeker niet preventief. Ondanks het feit dat ik het verhaal wel vermakelijk vond, zou ik dit boek absoluut niet aanraden.       

 

Bronnen:

- Hoefnagel, M. (2007). 16 & Zwanger. Amsterdam: Eenvoudig communiceren B.V.