Reactie op recensie "Smiley" van Lotte Boot

Reactie op de recensie die Brigitte van Beekum schreef over het boek "Smiley" van Lotte Boot.
Reactie geschreven door Ewald Hermsen.

Dit boek is me aangeraden door Brigitte. Zij vertelde mij dat dit boek me zeker zou aanspreken en dat het een intrigerend boek is. Ik heb het boek in één adem uitgelezen en aansluitend de documentaire "Gangland - You rat, you die" gekeken. De documentaire blies me nog meer van mijn sokken dan het boek zelf.

De cover past inderdaad bij het verhaal, zoals Brigitte terecht opmerkt, omdat het een illustratie is van een sleutelscène uit het boek.
De hoofdpersoon Julia is, blijkt uit het verhaal, op zoek naar aandacht en geborgenheid. Haar moeder is overleden bij de vlucht van Mexico, haar geboorteland, naar de V.S. en haar vader werkt zo hard dat ze er feitelijk alleen voor staat. Dat is ook de reden dat ze geborgenheid zoekt bij een ogenschijnlijk onschuldige jeugdbende SM-11 die haar kameraadschap en aandacht biedt. Ze is in de ban van Dante, de leider van de "clique" (een afdeling van SM-11) en als ze wordt uitgenodigd om het feest van de doden te vieren, de Día de los Muertos, schminkt ze zichzelf als Santa Muerte, de heilige dood. Ze zet daarmee een belangrijke stap richting de gang en los van haar familie. 
Haar oma noemde Santa Muerte "Een beschermheilige voor criminelen, dat is het. Ze is de duivel" (blz. 72) (1.)En hier wordt Santa Muerte vereerd. De toespraak die Dante houdt is een vooraankondiging van Julia's einde. " 'Wie staat er bij ons op nummer één?' roept Dante nu begeesterd uit terwijl hij zijn blik over de hoofden laat glijden. 'Diós! God... voor Hem leven we!' scandeert de menigte. 'Wie staat er op twee?' roept Dante weer. 'Moeder... voor haar leven we!' reopen de toeschouwers uit.  'En wie staat er op drie?' 'StreetMaffia-11,' schreeuwen de feestgangers nu uitzinnig.  'Voor de gang sterven we.' (blz. 71) Het is ook tijdens dit feest dat Julia haar eerste tatoeage laat zetten: drie stipjes tussen duim en wijsvinger. De stipjes symboliseren de drie manieren om de gang te verlaten: het ziekenhuis, de cel of de dood. Naar mijn mening staat de cover dus voor Julia's lotsbestemming: ze is gemarkeerd voor de dood.

Smiley - Lotte Boot

Smiley - Lotte Boot

Titel:             Smiley
Auteur:         Boot, Lotte
Uitgever:      Bertram + de Leeuw
Genre:          Young Adult, Waargebeurd
Verschenen: Oktober 2013
Pagina’s:      239

Smiley is geïnspireerd op het waargebeurde verhaal van Brenda Paz, die zich aansloot bij de beruchte Salvadoraanse gang Mara Salvatrucha, MS-13. Toen de bendeleden erachter kwamen dat Brenda (haar bijnaam in de bende was Smiley) informant was geworden van de FBI in ruil voor protectie, omdat ze eruit wilde stappen hebben ze haar vermoord. In 2003 werd ze met doorgesneden keel aangetroffen op een rivieroever in de Amerikaanse staat Virginia. Ze was zeventien jaar bleek 4 maanden zwanger te zijn.

Een documentaire over de moord op 'Smiley'-waarin zij zelf echt te zien is tijdens de verklaringen die ze aflegde op het politiebureau- is te bekijken via de volgende link. 
'Gangland: You Rat, You Die'.
https://www.youtube.com/watch?v=8uG_dBAdFpI&ebc=ANyPxKpw-TQ4XnYDxD7dKZPO3pqMJxVGHnfCY5n36POZ7ZB2GHYd1I-dLug96w-X5GMK6gHdHYVIwyynv-sUV6n6CTaLX_DY-g 
Waarschuwing: bevat schokkende beelden! 

Lotte Boot (1976) is journalist en voormalig correspondent in de Verenigde Staten voor kranten en tijdschriften. Smiley is haar debuutroman. Het fictieve verhaal over bendegeweld is heel realistisch geschreven, omdat Lotte het gebaseerd heeft op ware gebeurtenissen en medewerking kreeg van de mensen die de echte Smiley gekend hebben of die betrokken waren bij haar zaak. In 2006 publiceerde Lotte Boot al een artikel over de straatbende MS-13 onder de naam 'Brenda moest gewoon dood' in de Nieuwe Revu, maar kon daar niet alle informatie kwijt die ze met veldresearch had verzameld. Nu is het een boek geworden.

Smiley gaat over de veertienjarige Mexicaanse Julia Flores Mendoza, die samen met haar vader en broertje in een buitenwijk van Washington DC woont. Haar moeder is overleden en haar vader werkt zich een slag in de rondte om zijn kinderen een beter leven te geven. Op haar nieuwe school raakt ze bevriend met Ana. Ze kijkt enorm tegen Ana op, die haar al snel in contact brengt met de andere leden van de StreetMaffia (SM-11). Julia wordt verliefd op de bendeleider, Dante, en wordt opgenomen in de gang. Voor het eerst in haar leven heeft ze het gevoel ergens bij te horen, maar zakt ook steeds verder weg in de keiharde criminele wereld van de SM-11 vol drugs, drank en geweld. Lid van de gang ben je voor het leven, maar het geweld wordt steeds gruwelijker en de twijfel slaat toe. Detective Vince Gomer biedt haar een uitweg als informant voor de FBI, die ze dankzij haar fotografische geheugen van allerlei details kan voorzien. De FBI zorgt op haar beurt voor een nieuwe identiteit en een veilige woonplaats. Maar de eenzaamheid en verveling slaan toe in haar safehouse en wanneer ze zwanger is neemt Julia toch weer contact op met haar homies... 

Persoonlijk waardeoordeel:
De opvallende cover van Smiley sprak mij meteen aan. Ik vermoedde al dat het over bendes zou gaan, want die geven vaak een 'smiley' als je eruit stapt of praat met de politie. Ze snijden dan met een mes de mondhoeken open van oor tot oor, zodat je voor de rest van je leven verminkt bent met een litteken in de vorm van een gruwelijke glimlach. Dat intrigeert me, vooral omdat dit dus gebaseerd is op een waargebeurd verhaal. De cover past goed bij het verhaal, alhoewel de hoofdpersoon een andere afrekening krijgt. Het leek me spannend om eens het verhaal van binnenuit te horen, want gangs en bendes staan in het dagelijks leven heel ver van mij af. Jeugd is beïnvloedbaar en wil graag bij een peergroep horen. Ik kan me goed voorstellen dat kansloze jongeren zich thuis voelen in zo'n eigen subcultuur en met geweld zich machtig proberen te voelen. Dat dit tot niets leidt en moreel verwerpelijk is staat natuurlijk buiten kijf. Het verhaal is in het vertelstandpunt derde persoon beschreven en vanuit het perspectief van round character Julia. Zij is de hoofdpersoon en in 23 hoofdstukken razen we door haar bijzondere leven. Het leuke aan het taalgebruik vond ik dat er allemaal Spaanse uitdrukkingen in voorkwamen die dan onderaan de pagina vertaald waren, zoals op p.18 gringa wat blank Amerikaans meisje betekent. Verder leest het boek makkelijk en snel. De schrijfstijl van Lotte Boot is heel beeldend en je ziet het verhaal als een film voor je. Het boek lees je in een ruk uit en het einde is shockerend. In de epiloog staat dat twee van haar moordenaars levenslange gevangenisstraffen kregen, maar dat 'Dante' werd vrijgesproken wegens gebrek aan bewijs. De rol van de FBI is twijfelachtig in mijn optiek. Alhoewel ze er alles aan gedaan hebben hun getuige te beschermen, moest 'Julia' -alias Brenda- het toch met de dood bekopen. Zij krijgen de zaak niet rond en hebben een klikspaan nodig. Een adolescent moet beter beschermd worden, want je kan het een puber niet kwalijk nemen dat ze weer contact zoekt met haar vrienden als een laptop en mobiel binnen handbereik zijn.

Ik ben ervan overtuigd dat dit boek adolescenten aanspreekt. De informatie op de achterflap, de prikkelende cover en het feit dat dit op een waargebeurd verhaal gebaseerd is zal genoeg nieuwsgierigheid opwekken. Daarnaast is het boek niet te dik, het lettertype best groot en leest het in korte hoofdstukken makkelijk weg.
De onderliggende boodschap is helder: hoe spannend dit leven in eerste instantie ook mag lijken, je komt ofwel in de gevangenis of in het ziekenhuis of op de begraafplaats terecht. Vandaar de tatoo met drie punten.