Gegevens boek
auteur: Esther Gerritsen
jaar van uitgave: 2012
titel: Dorst (5e druk, 2013)
plaats van uitgave: Breda
uitgeverij: De Geus
Korte samenvatting
Elisabeth de Wit komt op de Amsterdamse Overtoom bij toeval haar
dochter tegen. Ze vertelt haar, een tikje onbeholpen, dat ze binnenkort doodgaat omdat
ze kanker heeft. Coco, de dochter woont al lang niet meer thuis. Ze woont bij
haar veel oudere vriend, Hans en studeert Russisch. Ze is verontwaardigd dat haar moeder de straat gekozen heeft om dat grote nieuws aan haar te vertellen.
Bovendien is ze niet de eerste
die dit nieuws hoort: Elisabeth heeft namelijk als eerste haar kapper deelgenoot gemaakt van dit het schokkende nieuws. Coco
vertelt twee dagen later, tijdens een etentje bij de Chinees aan haar vader en
stiefmoeder dat Elisabeth kanker heeft. Ze maakt ook het nieuws bekend dat ze
bij haar moeder zal intrekken om haar te verzorgen. Haar moeder is niet blij met haar beslissing
maar accepteert het omdat ze vindt dat een moeder daar blij mee hoort te
zijn. De relatie tussen moeder en dochter verloopt moeizaam en ze komen nooit
tot een bevredigend gesprek, beiden worstelen met de eenzaamheid. Coco heeft
veel verwijten en denkt dat haar moeder autistisch is omdat ze een intensere
relatie tot haar spullen heeft dan tot de
mensen rondom hen heen. Uiteindelijk sterft de moeder zonder dat ze ooit
tot elkaar zijn gekomen.
Recensie
Het boek Dorst draait om de relatie tussen moeder en dochter. Het verhaal wordt
verteld vanuit twee perspectieven: vanuit de moeder Elisabeth en vanuit de
dochter Coco. Het gaat niet over een warme liefdevolle relatie maar over de
onmacht een betekenisvolle relatie aan te gaan, met wie dan ook. Moeder en
dochter zien elkaar vrijwel nooit totdat moeder, en passant, vertelt dat haar
dagen geteld zijn en ze spoedig zal sterven. Dat doet Coco besluiten de laatste
dagen met haar moeder door te brengen, niet omdat het moet, maar omdat
het (nog) kan. Ze hoopt zo tot een werkelijk contact te komen, de relatie
te verdiepen en om een antwoord te krijgen op vragen uit het verleden. Wanneer moeder
en dochter bij elkaar zijn, blijkt er eigenlijk geen relatie te zijn: ze kennen elkaar nauwelijks en zijn niet in staat tot wederzijds
begrip. Zowel moeder als dochter zijn verkrampt in de relatie. Beiden doen ze de
dingen omdat ze nu eenmaal zo horen, echter ontbreekt bij allebei een diepere
intentie. Elisabeth is een eenzame, in zichzelf gekeerde vrouw die moeizaam
contacten onderhoudt en ze moeilijk aangaat. Het enige contact lijkt haar kapper te zijn. Ze neemt deze als
eerste in vertrouwen om te vertellen over haar terminale kanker. Verder
komen in het boek weinig andere mensen voor die je als vrienden zou kunnen
betitelen. Dochter Coco is ondanks haar leeftijd van 23 een puber die op zoek is
naar haar eigen grenzen. Ze is een bodemloze put wanneer het gaat om gevoelens,
ze voelt niets en ze probeert haar gevoel te forceren met mateloosheid en
bandeloosheid op het gebied van seks, maar ook met eten en drinken. Vandaar ook de
titel Dorst: een onstilbare drang naar eten, drinken, liefde en leven. Haar gebrek
aan grenzen wordt weerspiegeld in haar dik zijn. Dit staat in schril contrast tot de tengerheid van haar
moeder waarmee de afstand tussen de twee nog eens extra benadrukt wordt. Het
"dik zijn" van Coco is een steeds terugkerend motief het draagt niet bij aan de ontwikkeling van het verhaal maar is een belangrijk betekeniselement. Het wordt niet als een primair probleem beschreven maar
is een symptoom van haar leeg en eenzaam zijn. De
onbevredigende relatie met haar moeder speelt hierin een belangrijke
rol. Die leegte wil ze weg eten,.. het zogenaamde “troosteten” is een uiting van haar onvrede. Dit blijkt al uit een fragment op één van
de eerste bladzijden uit het boek waar Coco moet dealen met de boodschap
van de terminale ziekte van haar moeder.
..niet dat ze had verwacht dat
emoties haar het fietsen op zo’n moment onmogelijk zouden maken, ze is verre
van sentimenteel, maar toch verlangt ze naar een passende daad. Ze wil er graag
bij stil staan en dit gevoel lijkt toch echt wel op honger. Zover is het niet
terug naar de snackbar in de Kinkerstraat die raspatat serveert. Als ze de
snackbar nadert … weet ze dat het gevoel in haar maag geen verliefdheid is en
geen honger maar paniek,….
(Dorst, p.15)
Persoonlijk
vind ik het een aangrijpend boek vanwege de beeldende beschrijvingen. De
beschrijvingen en het taalgebruik brengen zo’n beklemmende gevoel van onmacht
teweeg dat je zou willen ingrijpen en een goed woordje doen voor de moeder of
de dochter. Je zou ze net dat ene duwtje willen geven dat ze nodig hebben om nader tot elkaar te komen. Gerritsen weet op treffende wijze de onbeholpenheid van twee personen
in een relatie neer te zetten zoals in de volgende passage.
Daar ben ik
zegt de dochter. Ja daar is ze. Een grote vrouw met een koffer in haar portiek,……
Ze stapt opzij om haar dochter binnen te
laten. Ze drukt zich tegen de muur aan om ruimte te maken voor het grote
dochterlichaam. (Dorst, p.47)
De vraag is natuurlijk of je dit boek aanbiedt
als adolescentenliteratuur. Ik ben het boek gaan lezen omdat het bij mijn dochter
op de verplichte (keuze)leeslijst stond voor haar eindexamenjaar. Hoewel mijn dochter het boek door de vele
dialogen, langdradig en statisch vond, denk ik dat het thema deze doelgroep wel
kan aanspreken omdat bijna iedereen met een moeder-kind relatie te maken heeft.
Het boek is goed leesbaar en heeft geen al te ingewikkelde structuur ondanks
dat het verteld wordt vanuit twee perspectieven. Toch, om als adolescent
plezier aan dit boek te beleven, moet je wellicht wat meer levenservaring
hebben of wat meer over het leven hebben nagedacht.
