Reactie op recensie Offline van Caja Cazemier

Auteur: Caja Cazemier
Titel: Offline
Uitgavejaar: 2013 (1e druk 2009)
Uitgever: Noordhoff Uitgevers

Vaak heeft gepest worden in de kindertijd verstrekkende gevolgen. Caja Cazemier weet het proces treffend te beschrijven in het boek over Jiska, een meisje van dertien dat zonder enig aanwijsbare reden slachtoffer wordt van pesterijen die haar uiteindelijk de levenslust ontnemen. Het begint al meteen op de eerste schooldag. Tijdens de Duitse les wagen een aantal klasgenoten te lachen om haar uitspraak. Jiska is dan nog strijdbaar en durft tegen de pestkop op te staan. Omdat ze zo "pissig" is veroorzaakt het grote hilariteit wanneer de aanstichtster, Sophie haar heel gevat, "Piska" noemt:

"Maar dit liet ze toch niet op zich zitten! Vlug liep ze door om Sophie in te halen, trok toen aan haar arm om haar tegen te houden en snauwde: "doe effe normaal tegen mij!" Sophies wenkbrauwen gingen vragend omhoog. "Wil je dan liever Bolle genoemd worden?" vroeg ze. "Of Doos?" (p.20)

Hoewel Jiska in eerste instantie helemaal geen zielig persoontje is, neemt haar vechtlust door alle vernederingen snel af en gaat ze aan haarzelf twijfelen. Uiteindelijk verliest ze haar zelfrespect en denkt ze zelfs aan zelfmoord.

In de recensie over het boek Offline van Caja Cazemier schrijft Pia dat het een typisch hier en nuverhaal is omdat het de belevingswereld schetst van de hedendaagse jongere. Ik ben het daar volledig mee eens. Het verhaal is realistisch en de personen zijn levensecht. Voor de lezer, jong of oud, is het niet moeilijk zich voor te stellen welk een effect het pesten heeft op het leven van Jiska, de hoofdpersoon. Het verhaal maakt ook duidelijk hoe belangrijk de sociale media is voor de jongere van vandaag. Het is niet meer weg te denken uit het dagelijks leven en er is geen ontkomen aan. Je hebt weinig keus: of je gaat er in mee of je valt buiten de boot. Je moet wel heel sterk in je schoenen staan zou je op die leeftijd uit de boot willen vallen. Wanneer Jiska niet meer op haar telefoon of hyves pagina durft te kijken vanwege de pesterijen, heeft ze het gevoel afgesloten te zijn van de wereld: ze neemt niet meer deel aan het leven van haar leeftijdsgenoten.

Wat duurden de dagen lang zonder mobiel en msn! Het enige wat je kon doen, was wat hangen en spelletjes doen met Lyanne. Ganzenbord, memory, puzzelen, tot ze er gek van werd. "Laat haar," zei haar moeder tegen haar vader, die zich ergerde aan haar gehang. "Kom mij dan een uurtje helpen in de kas", stelde hij voor. Maar zelfs daar had Jiska geen zin meer in. Ze had nergens zin in. Die drukkende zwaarte maakte haar lam. En ze kon niet ophouden met piekeren. (p.124-125)

Het verhaal onderstreept ook het gevaar van de "bejubelde" sociale media en bevat wellicht ook een boodschap om de jongeren te leren er bewust mee om te gaan. Immers: je kunt het doeltreffend inzetten om het slachtoffer nog een extra trap na te geven. Het pesten is makkelijker via de sociale media. De pestkop kan anoniem blijven waardoor de boodschap voor de gepeste persoon nog bedreigender en beangstigender overkomt. Door sociale media in te zetten als middel om te pesten kun je iemands leven tot een hel maken.

Die middag kwam er een sms'je: er is geen plek meer voor jou. Er kwamen meer sms'jes binnen die middag en avond, verstuurd door verschillende telefoonnummers.
Het is goed dat je apart zit, Piska! Geen dozen in onze klas! We willen niet dat je ons uitzicht bederft. Je verpest de sfeer.(p. 51)

Toch is het verhaal een tikje verouderd wanneer we juist kijken naar sociale media. Sinds 2009, toen het boek voor het eerst uitkwam zijn er 7 jaren verstreken waarin de sociale media een vlucht heeft genomen. De mobiele telefoon is vervangen door de smartphone, hyves en msn door facebook en skype en daarnaast wordt nog tal van andere sociale media gebruikt.

Als punt van kritiek voert Pia in haar recensie aan dat ze de afhandeling van het thema wat magertjes vindt. Persoonlijk denk ik dat Cazemier bewust gekozen heeft voor het uitmeten van het effect van pestgedrag op het leven van het slachtoffer. Ik denk dat zij hierin haar doel bereikt omdat ze door de uitgebreide beschrijvingen van herkenbare situaties en van de gevoelswereld van Jiska de lezer de consequenties van pestgedrag als het ware laat ervaren. Met alles wat erna komt: hoe weer naar school te gaan na gepest te zijn; hoe opnieuw vrienden te maken; hoe opnieuw vertrouwen te krijgen in de wereld om je heen... Met die gegevens kan een vervolgverhaal geschreven worden: Opnieuw Online!

Bronnen:

Coillie, J. (2012). Leesbeesten en boekenfeesten. Leuven: Davidsfonds