Recensie hoe angst klinkt, Hans Hagen

Recensie hoe angst klinkt, Hans Hagen

Gegevens:

Titel:                              hoe angst klinkt

Auteur:                          Hans Hagen

Jaar van uitgave:          2012

Plaats van uitgave:       Amterdam

Uitgeverij:                     Querido

Samenvatting:

Op zoek naar jeugdpoëzie kwam ik al googelend de titel 'ik schilder je in woorden' tegen van Hans Hagen. Die zin vond ik zo mooi, dat ik op zoek ging naar deze bundel en op zoek naar dit werk van Hagen vond ik ook de titel 'hoe angst klinkt'. Deze bundel is geschikt voor 12 jaar en ouder. Het leek me interessant om te lezen hoe een dichter angst omzet in gedichten voor scholieren en daarom heb ik deze bundel aangeschaft. 

Het gaat over eenzaamheid, de eerste gevoelens van liefde en seksualiteit en over de dood.

De gedichten zijn licht en speels, zonder echt om de brei heen te draaien. Sommigen zijn ook heel onschuldig en gaan over de natuur, water of een sneeuwvlokje. Het thema wordt dus breed getrokken, wat het ook afwisselend maakt. Hoe klinkt angst bevat gedichten uit voorgaande bundels of uit eerdere publicaties, anderen zijn geïnspireerd op eerdere gedichten. Aangevuld met nieuw werk omvat het 50 gedichten, consequent zonder hoofdletters en leestekens.

Het zijn vrije verzen, soms met rijm, dan weer zonder, geen vaste ritmes of rijmschema's, maar toch ontbreekt het niet aan ritme en speelse klanken. 

Recensie:

Vooraf was ik nieuwsgierig hoe angst omgezet wordt in jeugdpoëzie. Hoe verwoord je angst zodat het aansluit bij de jeugd? Hierbij dacht ik aan serieuze, zware problemen als de dood, persoonlijk verlies en maatschappelijke spanningen. Ook aangezien in de huidige maatschappij angst regeert: angst voor andere culturen, angst om vrijheid te verliezen, angst voor terroristische groeperingen die onschuldige burgerslachtoffers maken, enzovoort. Dit vond ik niet in deze bundel. Deze bundel blijft dichter bij het dagelijks leven en de persoonlijke ontwikkelingen van kinderen en soms zelfs volwassenen. 2012 is natuurlijk ook geen 2016 en veel gedichten komen uit voorgaande publicaties.

Het hoofdstukje (voor zover je van hoofdstukken kunt spreken) 'uit zicht' vond ik het mooiste. Dit gaat over de laatste levensfase, de dood en de herinnering aan een dierbare. In mijn beleving gaat het om een vader of moeder.

Uit zicht is op zich al een mooie woordspeling, omdat het uitzicht is dat iemand uit zicht raakt.

De herinnering vind ik het mooiste, omdat je daar met het voorafgaande extra beladen bent, waardoor dit een soort finale wordt.

mis mij

nu 

zoveel jaren later

is er steeds meer

wat jij niet weet van mij

steeds meer wat ik vergeet

van toen wij samen

gingen kwamen

je stem trilt haast

niet meer in mij

je gezicht wordt zacht en vager

je glimlach wint het

van de ruzies die we deelden

overschaduwt het venijn

van toen we samen speelden

wat ik je vertellen moet

wordt groter

langzaam mis je meer van mij

ik loop jou jaren in

kom met gemak langszij

ouder ben ik straks

drijf ik je stilletjes voorbij

(p. 59)

Ik vind het mooi hoe de herinnering vervaagd en het missen groter wordt. Het feit dat de verteller of de lezer verder gaat, maar de toegesprokene overleden is. Het inhalen van de ander, omdat die blijkbaar vroeg gestorven is. 'langzaam mis je meer van mij' van de ene kant is die persoon natuurlijk al dood en mist hij/zij niks, maar de boodschapper gaat door en dat maakt die ander dus niet meer mee. Ik proef dat de verteller daarmee zit.

Ik heb niet veel ervaring met poëzie, ik poog soms zelf wel eens wat te schrijven en vind het het mooiste als je iets meer controle hebt over taal en boodschap. Ik vind het knap als je in vaste strofes ritme, rijm en klanken kunt combineren met mooie betekenisinhoud. In dit boekje zitten vooral vrije verzen die niet of niet gestructureerd rijmen. Dat vind ik persoonlijk jammer.

Dat maakt echter niet dat ik de mooie vondsten niet kan waarderen.

salto natale

het lam glijdt uit de moeder

de ogen blijven dicht

valt de wereld nu al tegen

verlangt het niet naar licht

het lam wordt opgetild uit stro

het krijgt een ijskoud bad

en als het nog geen adem wil

geen zucht

zwaait de boer het door de lucht

schrik klapt de longen open

het leven komt hem halen

lam is de dood ontvlucht

- salto natale

een klein teer lam

nog net op tijd gered

- o lief toekomstig kotelet

(p. 43)

Hier vind ik de laatste zin een mooie wending. Het hele gedicht is een strijd om het leven en in de laatste zin zit de ommekeer, waarvoor het dier eigenlijk de wereld in wordt geholpen: een stuk vlees.

De term 'salto natale' vind ik een mooie vondst. Een salto is ook een snelle wenteling, in dit geval een wenteling van dood of levend geboren worden.

Een gedicht waar wel een structurele rijm in zit en een vast ritme is vlinder.

vlinder

slapen dromen

zachtjes wiegen

als een vlinder

vredig vliegen

broos en roze

vleugels lang

voor de toekomst 

nog niet bang

de wereld lacht

soms zoet soms rauw

de wereld wacht ja

wacht op jou

(p. 41)

Dit is eigenlijk een soort lief wiegeliedje het beeld van een kwetsbare vlinder die dansend rondfladdert vind ik een mooie vergelijking met een broze roze baby en door het jamberitme wieg je automatisch mee.

Een laatste voorbeeld dat ik wil geven is het volgende:

dectie

ze zggeen

dat het neit utimakat

of je de ltteers in een wrood

op de geode ptaals zet

als je de ersete ltteer maar aan het bgien

en de ltaatse aan het enid shcijrt

spant ireedeen wat er saatt

woraam o woaram

weet die sekkul van nreldedans dat neit

met dat sfufe ktole dectie

dan hlaade ik mesihcsin ook enes een ngeen

in ptlaas van een dire of een tewe

(p. 14)

Ik vind dit ook een leuk manier van spelen met taal, de letters van woorden door elkaar schudden. Ik denk dat leerlingen dit ook een leuk gedicht vinden omdat het een soort puzzel is die je moet vertalen. Er wordt ook verkapt in gescholden op een docent en dat is iets waar zij soms ook wel eens de neiging toe zullen hebben als een cijfer tegenvalt. 

Als je deze bundel van Hans Hagen in je lessen zou willen gebruiken bij poëzie kun je dat prima doen als het over woordbetekenis en dubbelzinnigheid gaat of over creatief met taal omgaan. Als je het over rijmschema's, versvormen of vaste ritmes hebt, kun je beter naar andere gedichten zoeken.