Vallen van Anne Provoost.

(in 2014, verschenen in de 21^ste druk.)

Provoost, A. Vallen. (1994). Antwerpen, Houtekiet.

Inhoudsbeschrijving.

Lucas Beigne een jongen van ongeveer zeventien jaar, gaat in de zomervakantie samen met zijn moeder twee weken naar het huis van zijn gestorven opa. Een opa die vroeger racistische trekken heeft gekend. Lucas komt langzaam iets over het verleden van zijn opa te weten, en wordt zelf ingepalmd door een kleine club van rechtsradicalen. Een oude racist, genaamd Benoit, is vriendelijk tegen Lucas en krijgt hem zover dat hij een brandbom in het toekomstige asielzoekerscentrum gooit.

De enige persoon die Lukas helpt om te twijfelen aan de rechts-radicale vriendschap, is Caitlin, zijn vriendinnetje van vroeger. Caitlin is joodse en raakt aan het eind van het verhaal betrokken bij een auto-ongeluk. Lukas redt haar uit de brandende auto, waarbij ze haar voet moet verliezen. Haar toekomst als danseres is daarmee verkeken.

Persoonlijke reactie.

Werkt het in op de emoties van de lezer?

Een emotionele uitwerking op de lezer heeft het boek zeker. De vragen die het verhaal al vrij snel oproept zijn: wat heeft Lucas Caitlin aangedaan en waarom? Waarom ziet Lucas niet dat hij zich in de nesten werkt? (Hoe) Komt Lucas hier uit? Welke rol heeft de opa van Lucas in de oorlog gespeeld? Wat was de verhouding van de opa tot de buurvrouw, zuster Beate? Kan Caitlin Lucas zien als iemand die haar leven heeft gered? En waarom doet Lucas´ moeder niets? De vragen, behalve de laatste twee, worden voor het eind van het boek beantwoord. Boeiend is het verhaal hierom van het begin tot het eind.

Is het een realistisch verhaal?

Het is toch wel een realistisch verhaal. Er worden asielzoekerscentra in brand gestoken,
zoals bijvoorbeeld in Bautzen, in Saksen op 21 februari dit jaar. En daar wordt ook een rechts-extremistische groep verdacht van de aanslag. Het was zelfs zo erg dat er toeschouwers geapplaudisseerd hebben tijdens die brand.

In Duitsland en ook in Nederland zijn er voldoende jongeren die net als Lucas en Alex weinig tot geen besef hebben van de ellende die het nationalisme en het racisme hebben aangericht in de Tweede Wereldoorlog. Door dit gebrek aan kennis zullen deze jongeren ook kunnen denken dat je de asielzoekers weg mag jagen en mag vernederen. Waarschijnlijk heerst er bij hen een idee dat je met de ellende van een vreemdeling mag spelen, omdat deze de keus hebben om weer te vertrekken. Wat niet klopt.

De flinter irrealiteit aan het verhaal, zit hem voor mij in de tijdspanne waarin Lucas radicaliseert en in de geestelijke afwezigheid van Lucas´ moeder.

Op de vijfde dag van de twee weken vakantie komt Lucas in contact met de vriendelijke en krachtvolle racist. In de vijf dagen die daarop volgen, werkt Lucas mee aan drie misdrijven. Dat gaat wel heel snel.

De moeder van Lucas, die Lucas tegen wil en dank meeneemt naar het huis van zijn opa,  is het hele verhaal door weinig met haar zoon in gesprek. Op een enkel moment is ze bijzonder ongeïnteresseerd in haar zoon. Er is dan net ingebroken in het huis en de politie is langs geweest voor onderzoek. Lucas vertelt dit tegen zijn moeder. Zijn moeder heeft buiten oude foto´s verbrand en komt met zwarte handen het huis in, maar ze geeft geen uitleg. Lukas beschrijft dit als volgt: `Ze zei alleen dat ze de stad introk en vroeg me of ik de zware grendel […] op de zijdeur kon installeren. Vervolgens ging ze weg. Ze zei niet wanneer ze terugkwam en vroeg niet wat mijn plannen waren. Ze maakte geen afspraak om samen te eten of iets te doen. Ze vertrok als iemand die het niet de moeite vindt ooit nog terug te keren.´[1]

Op een ander moment verlaat Lucas met zijn moeder het ziekenhuis. Lucas stond na het redden van Caitlin onder shock en was ter controle meegenomen naar het ziekenhuis. Lucas zit echter op weg naar het vakantiehuis echter nog vol vragen en vraagt de ambulancier van alles over de comateuze toestand van Caitlin. Het enige dat hierbij over de moeder wordt geschreven is : “ze fluisterde me de hele tijd toe dat ik rustig moest blijven.”[2]

Wat waren de bedoelingen van de schrijver?

Over de bedoeling van het boek zegt de schrijfster onder andere: `De aantrekkelijkheid voor het schrijven van dit boek lag voor mij in het neerzetten van een  antiheld`. Lucas die door gebrek aan visie en durf meegesleurd wordt in het gebruik van geweld. [3] Dat doel is bereikt. Maar de schrijfster bereikt nog meer. Lucas de onnozele, is ook verliefd op Caitlin en luistert naar haar kritiek op het racisme van Benoit, redt haar leven en trekt zich terug uit de rechts-radicale scène. De antiheld heeft dus nog wel een mogelijke positieve toekomst.

Een tweede bedoeling van de schrijfster is om mededogen te wekken met de meelopende racisten. ´[…]literatuur kan een middel zijn om toch je solidariteit met de ´losers´ van onze maatschappij te behouden. In de werkelijkheid zie je dikwijls dat het anders loopt: de publieke opinie trekt de handen van de dader af. Zodra de dader is veroordeeld, denkt men dat het probleem is opgelost. Op die manier blijven er nieuwe daders aantreden.´[4]

De schrijfster lukt het om sympathie te wekken voor de antiheld van het verhaal: Lucas de racistische meeloper, die eigenlijk niet zo goed weet of die vriendelijke racist ergens misschien toch gelijk heeft. Een link tussen Lukas en de nieuwste losers van onze maatschappij: de aanhangers van de zelfbenoemde Islamitische Staat, is hier snel gelegd. Kunnen we in de publieke opinie ook nog mededogen hebben met de onnozele terrorist die meegevochten hebben in Syrië? Ik wacht erop.

Voor wie is het boek geschikt?

Voor vijftienjarigen die iets meer willen lezen dan een vlak verhaal. Voor personen die niet bang zijn om zich te laten vallen in een eigentijds verhaal met een historische achtergrond.

Welke verwerkingsopdracht hierbij geschikt is?

´Schrijf een epiloog´ lijkt me geschikt, omdat het verhaal open eindigt. Caitlin is haar droomberoep kwijt en weet niet zo een-twee-drie wat ze met haar leven aan moet. Lucas heeft haar redding en haar verminking op zijn geweten, net als zijn deelname aan de racistische scène. Hoe zal het verder gaan met die twee?

Hieronder volgt tot slot van deze blog een mogelijk antwoord.

Voorbeeld van een epiloog.

Lucas heeft na het onheil dat hij bij Caitlin had aangericht, nog lange tijd nodig gehad om zich te realiseren dat hij op dat moment niet anders had kunnen doen, dan dat wat hij deed.  Hij bleef verliefd op Caitlin en begon haar brieven te schrijven, waarvan hij er slechts enkele verstuurde. Op school, terug bij zijn vrienden, vertelde hij weinig over de gebeurtenissen. Hij was nooit volledig open geweest tegen zijn vrienden, dus ook na de vakantie niet. De enige waar hij open tegen was, was Caitlin en tegen zijn dagboek dat hij begon te schrijven.

Toen hij achttien was en klaar me school, koos hij ervoor een technische opleiding te volgen. Machinebouw, dat leek hem interessant. Een kettingzaag heeft echter nooit meer aangeraakt.

Caitin was besluitvaardiger dan Lucas en heeft vrij snel na het ongeluk, gekeken hoe ze met haar handicap verder kon leven. Het heeft haar veel tranen gekost om zich over haar afgezette been heen te zetten, dat wel. Na de vakantie stortte ze zich op haar schoolwerk en al haar voormalige danstijd besteedde ze vanaf dat moment aan het lezen en het studeren. Toen ze klaar was met school, is ze rechten gaan studeren en haar hart ging open toen ze de kans kreeg om met haar kunstbeen, mee te spelen in een amateur dansvoorstelling.

---

[1] Provoost, A. Vallen. (1994) Antwerpen, Houtekiet. Bladzijde 83-84

[2] Ibid. bladzijde 218.

[3] Ibid. bladzijde 275.

[4] Ibid, bladzijde 277.