Lieveling door Kim van Kooten

Recensie ‘Lieveling’             door Brigitte van Beekum

Gegevens boek:

Auteur:                           Kooten, Kim van

Titel:                               Lieveling

Jaar van uitgave:           2015

Plaats van uitgave:        Amsterdam

Uitgeverij:                      Lebrowski Publishers

Samenvatting:

Puck woont met haar labiele moeder driehoog-achter in Rotterdam, totdat ze bij ‘ome Meneer’ intrekken. De nieuwe man in het leven van haar moeder heeft het financieel goed voor elkaar, maar heeft meer interesse in de vijfjarige Puck dan in haar infantiele moeder. Hun leven verandert drastisch nu ze verhuisd zijn naar de kapitale villa in Zwijndrecht. Puck wordt overladen met cadeaus, maar ook vanaf de eerste dag seksueel misbruikt door haar stiefvader, die door haar moeder continu ‘Pikkedoos’ genoemd wordt. Egocentrische moeder ‘Patries’ is druk met shoppen of hangt op de bank met de leesmap en een fles rosé erbij. Op haar veertiende krijgt de graatmagere Puck –want eten doet ze nauwelijks- een ongeluk op school waardoor ze in het ziekenhuis belandt. Daar komt het hele verhaal aan het licht en grijpt de asociale Rotterdamse familie van Pucks moeder in. Niet omdat ze nou zo begaan zijn met Puck, maar vooral om een financieel slaatje te slaan uit de hele situatie. Een happy end zit er dan ook niet in.

Recensie:

Kim van Kooten heeft deze fictieve roman gebaseerd op het verhaal van haar vriendin Pauline Barendregt. Het is makkelijk om je in te leven in het kind van de rekening, Puck. Zij is slachtoffer van de omstandigheden en volkomen afhankelijk van onverantwoordelijke volwassenen, die haar totaal geen veiligheid bieden. Doordat de auteur het vertelstandpunt eerste persoon hanteert, beleeft de lezer alles door de ogen van Puck en haar kinderlijke denkwijze. Hierdoor snap je dat zoiets haar overkomt. Tegelijkertijd doorzie je als volwassen lezer de intenties van de andere personages en kun je voorspellen hoe dingen zullen gaan lopen, terwijl Puck dat nog moet ondervinden.

‘Nou,’ zegt hij dan. ‘Daar ga je.’

Hij pakt me onder mijn oksels om me over de badrand te tillen. Als ik er bijna ben, tilt hij me weer terug. ‘Hm,” zegt hij. ‘Dat kan handiger.’

Hij moet me wel op tien verschillende manieren vasthouden en optillen om erachter te komen wat de handigste manier is. ‘Potverdikkie,’ zegt hij na elke mislukte poging. Ik lach bij elke potverdikke harder. Als hij de handigste manier gevonden heeft –met een hand onder mijn billen door- zwiept hij me over de rand het water in, tussen de eendjes en de bootjes. (Blz.16)

Dit vond ik een goed voorbeeld van wat ik daarmee bedoel. De zogenaamde onhandigheid waar je als goedgelovig kind met open ogen intuint, ookal vind je het een beetje raar.

Hij parkeerde de auto en zette de motor uit. Daarna boog hij zich over me heen om de veiligheidsgordel los te maken. Hij deed het weer heel onhandig. Met zijn ene hand pakte hij de gordel en met zijn andere hand ging hij in mijn broek. Op de stoep stond een vrouw met een hondje. Ze glimlachte naar me. Ik glimlachte terug.

‘Er staat een mevrouw met een hondje,’ zei ik. Hij haalde zijn hand weg. Het openmaken van de veiligheidsriem ging meteen beter. (Blz.28/29)

Het tweehonderdzesendertig pagina’s tellende boek leest makkelijk weg, omdat de hoofdstukken zeer kort zijn en het taalgebruik volks (plat Rotterdams). Sommige woorden worden bewust foutief gespeld om dit dialect tot uitdrukking te laten komen.  Zo heet het hoofdstuk op pag. 17 Oppolsop. De platvloersheid van oma Crooswijk en het lage intellectuele niveau van de moeder worden hierdoor nog extra aangezet. De dialogen zijn alledaags en grappig en nodigen uit om vlot door te lezen. De verteltijd is ongeveer 3 uur.

De situaties en hoofdpersonen die de auteur beschrijft zijn weliswaar levensecht, maar neigen naar clichés. De ‘Tokkie’-familie wordt wel heel dik aangezet met glimmend trainingspak en al. Dat had in mijn ogen wel iets subtieler gemogen. Ook hondje Fifi is naar mijn smaak wat over de top. De moeder gedraagt zich uitermate onvolwassen en het kind neemt die rol over, maar dat een minderjarig kind daadwerkelijk met een makelaar onderhandelt is niet zo geloofwaardig. Toch kon ik me heel levendig een beeld vormen bij het verhaal, hetgeen misschien te maken heeft met het feit dat de auteur al jaren scenarioschrijfster is.

Geschiktheid beoogde lezer:

Dit boek is voor volwassenen geschreven, maar kan makkelijk door jongeren op het voortgezet onderwijs gelezen worden. Het zware onderwerp van kindermisbruik wordt op een luchtige en subtiele manier beschreven. Kim van Kooten wordt nergens heel expliciet en laat veel aan de suggestie over. De boodschap komt desondanks wel over! Ik ben van mening dat de humor ertoe bijdraagt dat dit boek niet te zwaar wordt (het leven is immers een lach en een traan) en een grote doelgroep weet te bereiken. Het is niet moralistisch en het zal jongeren die in eenzelfde situatie verkeren niet helpen, maar het geeft wel hoop. De vrouw op wie dit verhaal gebaseerd is werd namelijk behoorlijk succesvol met een eigen bedrijf en heeft zich ondanks alle narigheid niet klein laten krijgen.