Door: Erik Vloedgraven
Titel: Lopen voor je leven
Schrijver: Els Beerten
Uitgeverij: Noordhoff Uitgevers
Jaar van uitgave: 2013 (Lijster uitgave; eerste uitgave 2005)
Plaats van uitgave: Groningen
'Lopen voor je leven' gaat over de achttienjarige Noor. Noor is een talentvolle hardloopster die tegen alle adviezen in besluit om mee te gaan doen aan een marathon. Terwijl ze de marathon loopt blikt Noor in gedachte terug naar de afgelopen acht jaar. Hoe kon Noor van een heel vrolijk meisje dat open stond voor alles en iedereen ineens zo gesloten raken en niemand meer durven toelaten? Wat maakt dat zij niemand meer durft toe te laten in haar belevingswereld? De gehele puberteit van Noor komt in vogelvlucht voorbij, terwijl ze zich tijdens het lopen ook steeds meer afvraagt of ze wel in staat is om de marathon uit te lopen. Lukt het Noor om de marathon toch uit te lopen? Lukt het haar om niet alleen die figuurlijke berg te beklimmen, maar vooral haar eigen angst te overwinnen?
Persoonlijk waardeoordeel
Het hoofdpersonage Noor wordt zeer geloofwaardig neergezet. Noor blijkt over een enorme dosis doorzettingsvermogen te beschikken. Dit laat ze zien tijdens de marathon, maar ook in de flashbacks die de acht jaar daarvoor overspannen. Tegelijkertijd leert de lezer Noor ook kennen als een tiener die op geheel eigen wijze omgaat met een traumatische ervaring: een dodelijk ongeval van een vriendinnetje waar zij verantwoordelijk voor wordt gehouden. De lezer van 'Lopen voor je leven' leren Noor hierdoor op veel verschillende manieren kennen, maar allemaal levensecht: een toptalent als het om hardlopen gaan, een tiener die haar eerste stappen in de liefde probeert te zetten, maar vooral een angstig meisje dat bang is dat wereld haar zal veroordelen om iets waar zij niets aan kon doen. ('Overal gezichten om mij heen. Gezichten die boven me uitstaken, en soms naar me knikten, niet om me te groeten maar om elkaar te verzekeren dat ze het echt wel over mij hadden. 'Dat dat kind hier zomaar alleen durft te komen.'' p.90)
Juist dat vluchtgedrag is heel herkenbaar, zeker als het om jongeren (niet specifiek meisjes) in de puberteit gaat. Tegelijkertijd is het zo dat hoe meer je over Noor leert, hoe sympathieker ze overkomt en je echt wilt dat zij de marathon gaat uitlopen. In die zin word je als lezer echt in het verhaal gezogen. Als het even weer even tegenzit voor Noor en ze besluit weer te gaan lopen, kan je haar bij wijze van spreken gewoon op het grasveld achter je eigen huis zien lopen.
Vanaf de eerste bladzijde werd ik als lezer in het boek gezogen. Dat heeft met de opbouw van het boek te maken. Je voelt de spanning wanneer bij ieder nieuw hoofdstuk de meters die Noor nog tot de finish moet afleggen afnemen. Met iedere afgelegde meter krijgt ze meer pijn en is de neiging tot stoppen groter; tegelijkertijd groeit bij mij als lezer de aandrang om haar zelf vooruit te duwen. Daarnaast worden de hoofdstukken van de marathon in het 'nu' afgewisseld met flashbacks naar het verleden. Daarin wordt steeds duidelijker wat Noor dwarszit en hoe het komt dat zij zich zo afsluit. Wat volgt is een zoektocht naar Noor zelf. Deze zoektocht is zeer aangrijpend en tegelijkertijd perfect in samenhang. De ontwikkeling van de marathon loopt gelijk met de ontwikkeling van Noor als persoon: heden en verleden komen daardoor perfect samen, dat maakt het lezen een stuk aangenamer. Dat maakte ook dat ik het boek in één ruk kon uitlezen. Daarbij heeft Beerten een vlotte schrijfstijl die makkelijk te volgen is.
Wat ook bijdroeg aan de samenhang was de situering in de tijd. Beerten heeft dit verhaal specifiek in de tijd geplaatst: september 1977. Het is in België sinds dat jaar voor vrouwen mogelijk om deel te nemen aan de marathon. Die ontwikkeling heeft Beerten weten te verweven met de aangrijpende geschiedenis van Noor. Dat maakt het boek tot een schitterend geheel.
De meest aangrijpende passage valt voor mij samen met het einde. Ook hier komt alles weer samen. Aan de ene kant blijft Noor tot aan het einde twijfelen of ze de marathon wel zou kunnen uitlopen. ('Waarom is iedereen er altijd zo van overtuigd dat ik het haal? Misschien moet ik het vandaag eens niet halen' p.163). Aan de andere kant blijft de twijfel of mensen haar wel zullen accepteren en of ze het ongeluk met Linda ooit achter zich zou kunnen laten. Uiteindelijk blijkt dat de marathon ook de zoektocht naar haar ware ik is. De marathon loopt ze uit en haar ware ik vind ze ook, vluchten hoeft niet langer: 'Ik ben Noor. Niet meer weg van alles. Te midden van alles. Voor het eerst sinds lang kijk ik niet meer naar mijn ring. Ik weet dat hij blauwgroen is. En dan voel ik duizend armen om me heen' (p.164).
Geschiktheid voor de beoogde lezer
'Lopen voor je leven' is een psychologische roman voor kinderen tussen de dertien en zestien jaar oud. Het boek is te vatten onder de adolescentenromans. Er zitten een aantal zware thema's in, met name de dood. Dit kan voor jongere lezers op de middelbare school wat lastig te bevatten zijn. Daarbij hebben jongere lezers ook minder ervaring met flashbacks. De opbouw kan deze lezers daarom afschrikken. Het boek heeft wel veel korte hoofdstukken en is vrij dun, dat spreekt dan wel weer in het voordeel van deze lezers. Toch denk ik dat het boek door de thema's en de structuur vooral geschikt is voor leerlingen in de tweede of derde klas van HAVO of VWO.
Beerten richt zich in haar boeken vooral tot vrouwelijke lezers. Dat is in dit boek ook het geval. De hoofdpersoon Noor maakt een ontwikkeling door waarin veel meisjes die op de middelbare school zitten zich volgens mij moeten kunnen herkennen. Het kan daarbij als ideale opstap fungeren naar wat volwasseneliteratuur wordt genoemd: boeken met even zware thema's en dezelfde stilistische kenmerken, maar dan moeilijker geschreven.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten