Reactie op recensie Knalhard door Nienke Reessink

Reactie door Erik Meurs

Nienke Schreef een recensie over Knalhard van Caja Cazemier.
Ze noemde het een realistisch geschreven verhaal over zinloos geweld, wat ook als aanleiding kan dienen om het in de klas over zinloos geweld te hebben.
Ik vind dat een goed idee, omdat dit verhaal een goede inkijk geeft over de effecten van zinloos geweld op de langere termijn.
Het is een kwestie waar een slachtoffer langdurig nadelige gevolgen van ondervindt, zijn omgeving zien hun dierbare veranderen en moeten daar goed mee om kunnen gaan en voor daders wordt het duidelijk dat zo'n impulsieve actie vervelende gevolgen heeft voor henzelf op langere termijn. Ook wordt het voor potentiële daders misschien duidelijk dat de gevolgen voor het slachtoffer misschien zwaarder zijn dan dat ze er eigenlijk mee willen bereiken.

Wat ik goed vind aan het boek is dat het hoofdpersonage, Ties, het slachtoffer die na het uitgaan in elkaar wordt getimmerd, een ontwikkeling doormaakt.
In het begin zit hij vooral met schaamte en wil hij door alsof er niks aan de hand is. Tegelijk is hij bang voor mensenmassa's heeft hij last van zijn verwondingen en van schaamte om bekenden onder ogen te komen. 

Het verhaal begint met een poging van Ties om op advies van zijn therapeute een dagboek bij te houden:

'Oké, daar gaat-ie dan.
Vandaag is het 21 december, maar die avond in november... Toen... We gingen... Nee. Op een avond... Nee. Na het feest... Shit. Tering. Klote. ROTZAKKEN.'
(p.5)

Hier zit Ties nog heel erg klem. Hij kan het nog moeilijk onder woorden brengen wat er gebeurd is en wat het met hem doet. 

Het laatste fragment begint zo:

'Dit is ons afscheid, A3. het is inmiddels eind september. Ik schrijf nog één keer, omdat wij elkaar nog één keer zullen zien. Maar wie weet zal ik in de toekomst nog wel eens naar mijn laptop grijpen om mijn gedachten op te schrijven. Je hebt gelijk, het is een handig hulpmiddel bij problemen.'
(p.163)

Zo achterelkaar komt het eigenlijk ook wel weer erg goedkoop en eenvoudig over, maar gezien het proces dat er tussenin beschreven wordt, vormt dit een goede ontwikkeling.

Ik vind het mooi aan de schrijfstijl dat dagboekfragmenten afgewisseld worden met wat er daadwerkelijk gebeurd is. Doordat die fragmenten aanvankelijk voorlopen op de daadwerkelijke fabel krijg je ook cliffhangers die de spanning vergroten.
De spanning zit hem overigens niet echt in het zinloos geweld zelf. Dat gebeurt vrij voorin het boek en wordt vrij kort beschreven. Het boek behandelt vooral de nasleep en de gevolgen van het voorval.

Nienke oppert het idee om in de klas leerlingen te laten uitpluizen hoe het incident door verschillende personages in het boek wordt beleeft. Dat vindt ik een heel goed idee, omdat dat ook de kracht van het boek is. Iedereen zal het in eerste instantie bijvoorbeeld een rotstreek vinden dat Amarins het uitmaakt met Ties, maar doordat de gevolgen van het zinloos geweld voor alle personages goed belicht worden, kun je je wel in haar verplaatsen.

Het feit dat er geen happy Hollywood einde aan zit vind ik ook positief. De daders gaan bijvoorbeeld ook niet helemaal om in een sorry-modus na het slachtoffer-dadergesprek. Ze bleven een beetje ongemakkelijk, stil onderuitgezakt zitten wegkijken. 

Ik begrijp niet helemaal waarom Nienke inschat dat een volwassen lezer het boek moeilijk in één keer uit zou kunnen lezen. De leefwereld van Ties is er inderdaad één van jonge lezers, maar ik had persoonlijk niet het idee dat ik me niet kon voorstellen wat er gebeurde. Het is logisch beschreven. 

Qua taalgebruik denk ik evenals Nienke dat de doelgroep van 12 tot 16-jarige lezers een goede inschatting is. Personages zijn vaker net iets ouder in jeugdliteratuur dan de doelgroep, zodat lezers nog een beetje opkijken tegen die personen. Dat zijn figuren waar puberende kinderen makkelijker iets van willen leren, zonder dat het als opgelegd overkomt.