Recensie De Gelukvinder door Saskia van Gaal

Auteurs:  Edward van de Vendel & Anoush Elman

Uitgever: Em. Querido's Uitgeverij BV

Uitgave:  2009 (bewerkte editie)

ISBN:     978 90 214 3731 / NUR 301

Pagina's: 325

Samenvatting

Het verhaal is gebaseerd op het leven van co-schrijver Anoush Elman.

Hamayun is asielzoeker. Hij zit in de vierde klas van de havo en wordt door zijn lerares gevraagd een toneelstuk  te schrijven over zijn verleden zodat onder andere de leerlingen meer informatie krijgen over asielzoekers.

Hamayun begint zijn verhaal als jongetje wonend in Kabul. Hij vertelt over het dagelijks leven en over zijn beste vriend Faisal. Over de steeds grotere invloed van de Taliban en dat zijn oudste broer vlucht naar het buitenland zonder dat ze weten naar welk land. Ook vertelt hij over de gevangenschap van zijn vrij denkende vader. Zodra die weer thuis is besluiten zijn ouders samen met hem en zijn jongere broertje en zusje ook te vluchten. Hij laat zijn beste vriend Faisal, zijn oma’s, broertje en jeugd achter in zijn vaderland.

Je volgt ze op de lange zware tocht naar Nederland. Het land waar men vrij kan denken. Als ze aankomen in het asielzoekerscentrum verwachten ze dat hun strijd gestreden is en dat ze veilig zijn. Echter, dan begint het gevecht tegen de bureaucratie met alle angsten, vernederingen en onzekerheden van dien.

Mening
Nadat ik dit boek al even aan het lezen was kwam ik er achter dat het een voor volwassenen bewerkte editie was. Oorspronkelijk is het uitgegeven binnen de Splash-reeks (zoals hiernaast afgebeeld). Een reeks boeken waarin bekende schrijvers aan de hand van een indrukwekkend verhaal van een jongere een boek schrijft.

Naar mijn mening is de versie die ik gelezen heb zeker ook te lezen door 15+ leerlingen van havo, vwo en mbo. In de stukken die gaan over het heden is de hoofdpersoon 16, 17 jaar. Dezelfde leeftijd als de doelgroep. Het heeft een ik-vertelperspectief wat bevorderlijk is bij het zich kunnen identificeren met die hoofdpersoon.

Met alles wat nu speelt in Nederland rondom asielzoekerscentra leent dit boek zich heel goed om te gebruiken op school. Laat de leerlingen bijvoorbeeld in groepjes debatteren over de stelling ‘Amayun en zijn familie moeten  een verblijfsvergunning krijgen’. Laat ze dit debat filmen en bespreek het na. Eventueel ook nog in het licht van de huidige asielzoekersproblematiek.
Het boek beschrijft twee mogelijke eindes waardoor het een open eind heeft. Laat ze uitwerken voor welk eind ze kiezen en waarom. Wat doet zo’n open eind met je? Ze leren zo ook wat de keuze voor een open eind kan doen.

Dit boek wil je bewust maken. Het laat je zien dat vluchtelingen verzuipen in de bureaucratische rompslomp van ons land. Het boek vraag je om je ogen te openen en écht te kijken. Ik kreeg het gevoel dat ik door de ogen van Amayun zag hoe het leven van een vluchteling in ons zogenaamd tolerante land er echt uit ziet. Hoe lang kun je mensen in onzekerheid houden? Wat laat je ze voor een leven leiden? Hoe lang moeten ze “reizen” voor ze kunnen settelen?

“Ik kan het niet helpen, mijn gezicht begint weer strak te trekken. Er valt kou over me heen, ook al is het hierbinnen zweterig warm. Hoe lang is het geleden dat ik me zo voelde? Een paar jaar. Verzonnen jaren, dat waren het. Toneelgespeelde jaren. Ik kijk naar Madar en Padar, naar Navid en Roya en het is opeens weer zo dichtbij: ons onderweg gevoel. Het gevoel dat de hele wereld huizen heeft, en werk en vrienden, rozen in de tuin en duiven op het dak. En dat wij uit de wereld weggeknipt zijn, gedeletet. Dat wij in een onecht tussenleven zweven” (Meer, Vendel, van de, & Elman, 2009, p 248).

Toen ik dit boek aan het lezen was gingen wij op een avond naar de schouwburg in Oss. We parkeerden onze auto naast het nog niet zo lang in gebruik zijnde opvangcentrum daar. Ik zag stapelbedden, wat mensen zitten of liggen. Bij sommige ramen zag ik de gordijnen creatief opgebonden alsof ze wilden zeggen: “We maken er hier een thuis van.”  Door het boek was het net alsof ik wist en weet hoe het er achter die muren en ramen uitziet, wat daar gebeurt. Dit moment en besef kwam echt binnen. Als een boek dit teweeg kan brengen dan is het voor mij een TOPPER!

Bronnen

·       Vendel, van de, E. & Elman, A. (2009). De Gelukvinder (bewerkte editie). Amsterdam, Antwerpen: Em. Querido’s Uitgeverij BV

·       Collie, van, J. (2007). Leesbeesten en boekenfeesten (volledig herziene editie). Leidschendam: Biblion.