De egel.
Tellegen,
T. Het Verlangen van de Egel. (2014).
Amsterdam · Antwerpen, Querido.
Samenvatting.
Het Verlangen van de
Egel beschrijft het handelen en het denken van een egel die enorm twijfelt
of en wie hij wil uitnodigen voor zijn verjaardagsfeest. Van buitenaf bekeken
lijkt de egel zich niet door te kunnen zetten. Hij maakt uitnodigingen, maar
stuurt die niet weg. Een gevolg is dat de egel vereenzaamt. Geen kip komt er op
bezoek.
Wat de egel wel doet, is denken. Het hele boekje door stelt
hij zich de individuele dieren voor, die bij hem op bezoek zouden kunnen komen
en hoe het gesprek dan zou verlopen.
De voorgestelde bezoeken tonen een egel die heel
opofferingsgezind is, die zichzelf wegcijfert om het dier dat hem bezoekt het
naar de zin te maken. Bij het denkbeeldige bezoek van de kreeft gaat de egel
zelfs zover,
dat hij zich al zijn stekel laat trekken en zich vervolgens laat beledigen door de kreeft. De kreeft vindt dat de egel bij een volgend bezoek toch wel wat meer pijn zou moeten kunnen verdragen.[1]
dat hij zich al zijn stekel laat trekken en zich vervolgens laat beledigen door de kreeft. De kreeft vindt dat de egel bij een volgend bezoek toch wel wat meer pijn zou moeten kunnen verdragen.[1]
Uiteindelijk verdwijnen de machteloze voorstellingen bij de
egel. Hij verbeeld zich niet meer door zijn gasten onder de voet te worden
gelopen. Hoe komt dit? Hij ziet een mogelijkheid om boos te worden en stelt
vast: ´Misschien wil ik alleen maar
bezoek om erachter te komen dat ik geen bezoek wil.´[2]
Vervolgens krijgt de egel bezoek van de eekhoorn. Bezoek dat
vriendschappelijke gevoelens achterlaat.
Persoonlijke reactie.
Weer een fantastisch boekje van Toon Tellegen. In Het Verlangen van de Egel worden
duidelijke scenes en dialogen weergegeven. Het is een boekje dat de fantasie op
een eenvoudige, lieve manier prikkelt.
Deze keer staat in het dieren verhaal het gevoel van opofferingsgezindheid,
of beleefdheid centraal en wordt dit tot in het extreme uitgewerkt. In een wat
ouder maar vergelijkbaar verhaal van Tellegen, De Genezing van de Krekel, was het de depressiviteit van de krekel die
centraal stond en die de krekel aan het eind van het verhaal bijna de das om
deed. De boekjes zijn denk ik vergelijkbaar.
Tellegen zet met Het
Verlangen van de Egel zijn traditie van dierenverhalen voort. Sinds 1980
schrijft hij over dieren. Een traditie waarin hij al minstens zes langere
dierenverhalen heeft geschreven, waarvan de structuren met elkaar kunnen worden
vergeleken. Hieronder wil ik de structuur van Het Verlangen van de Egel, met die van De Genezing van de Krekel op twee punten vergelijken.
Structuur.
In Het Verlangen van
de Egel, komt net als in De Genezing
van de Krekel, een tweede verhaallijn voor. In de verhaal van de krekel is
het de gekke olifant die steeds pirouette probeert te draaien boven in de boom,
en er steevast uitvalt. In dit verhaal zijn het de slak en de schildpad die als
mopperend stel, heel langzaam op weg gaan naar de egel. De slak en de schildpad
brengen wat afleiding en wat humor in het verhaal. Al is het wat minder dan de
humor die de onnozele olifant bij me wist op te wekken.
Een ander structureel kenmerk is het positieve einde van het
sujet en de rol die de eekhoorn hierin speelt. Zo is de eekhoorn het enige
wezen waar de egel vriendschap mee kan sluiten op het eind van het verhaal. Dat
einde is vergelijkbaar, met de eekhoorn die de krekel op het eind van het
verhaal geneest van zijn knallende koppijn, door vriendelijk te voelen wat er
aan de hand is en het ´koude glibberige gevoel´ voor een deel uit zijn hoofd te
trekken.
Naar mijn mening duurt het middenstuk in Het Verlangen van de Egel echter net
iets te lang, voordat er een omslag plaatsvindt en de egel eindelijk eens boos
wordt. Het bezoek van de meerkat aan de egel bijvoorbeeld, voegt niets toe aan
het verhaal als geheel.
Stijl.
De stijl van het verhaal is ook typisch Tellegiaans. Naast
de duidelijke voorstellingen die de schrijver weet neer te zetten, spelen ook
taalspelletjes weer een rol. Zoals bijvoorbeeld in de scène waarin de egel zich
voorstelt dat er verschillende vreemde dieren bij hem op bezoek komen en enkele
dieren vragen waar het bezoek is. `Anderen vroegen waar het bezoek was. Ze
dachten dat bezoek iets was wat je in je handen kon houden, misschien een jas
of een hoed die de egel hun wilde geven voor in de winter. Ze wilden allemaal
wel een warm bezoek hebben.´[3] Er zijn
meerdere stukjes waar Tellegen met woorden speelt. Bijvoorbeeld wanneer hij het
heeft over het woordje ´hoe´[4], of
wanneer de egel zich na het lezen van een brief afvraagt of hij de woorden uit
de brief iets aan moet bieden. `Maar hoe bied je woorden iets aan? Waar houden
ze van? Niet van thee of taart´[5].
Het is de gebruikelijke geestigheid uit de verhalen van Toon
Tellegen, die ook hier weer terug komt. Echter schiet hij er minder in door, dan
bijvoorbeeld in De Genezing van de Krekel,
waar de woorden twee bladzijden met elkaar in gevecht gaan[6]. In het
verhaal van de egel blijft de geestigheid steeds beperkt tot een enkele alinea.
Leerzaam?
Tot slot nog de volgende vraag: is het een leerzaam verhaal?
Ja. Het biedt een interessante spiegel voor zorgzame types en het idee van de
egel om al zijn bezoekers eerst eens in zijn geest voor te stellen, heeft iets weg
van Marcus Aurelius´ meditatietechniek. Aurelius stelde zich elke ochtend
voor (-trouwens, of dit klop weet nu geen mens meer-) dat hij die dag de meest
verveelde personen tegen zou kunnen komen, die hij zich maar kon bedenken. De werkelijke
ontmoetingen met personen die dag, zouden hem dan minder teleur hoeven te
stellen.
De vragen die het verhaal van de egel bij me oproept zijn: Welke
verschillende bezoekers krijg ik eigenlijk over de vloer? En welke bezoeken ga ik liever uit de weg en
waarom eigenlijk? Het boekje kan aanzetten tot wat zelfreflectie.
Voor wie is het
boekje geschikt?
Voor mensen vanaf twaalf jaar met fantasie en met interesse in
gesprekken die zich direct naast je zouden kunnen afspelen. Gesprekken met soms
absurde stelligheden en met hun momenten van vriendschap.
Jan van Coillie merkt bij de dierenverhalen van
Tellegen nog op, dat kinderen al op jonge leeftijd veel plezier beleven aan
ongerijmde combinaties. "Er gebeuren de onwaarschijnlijkste dingen op de
vanzelfsprekendste manier. Tijd, ruimte en verhoudingen komen op losse schroeven
te staan."[7]
Die opmerking treft zeker toe op dit boekje. Omdat Het verlangen van de Egel
echter een langer verhaal is dan de korte dierenverhalen van Tellegen, lijkt dit boekje me nog niet geschikt voor de achtjarige
lezer, maar wel voor de beginnende puber.
[7] Van Coillie, J. Leesbeesten en boekenfeesten.(2007) Leidschendam: Davidsfonds
uitgeverij, nbd Biblion. (volledig herziene editie)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten