Recensie 'Septemberlichten' van Carlos Ruiz Zafon
Auteur: Carlos Ruiz ZafonJaar van uitgave: 2012 (Vertaald uit het Spaans)
Plaats van uitgave: Utrecht
Uitgeverij: Signatuur
We kennen Carlos Ruiz Zafon als auteur van 'De schaduw van de wind', 'Het spel van de engel' en 'De gevangene van de hemel'. Minder bekend zijn de jeugdboeken die hij geschreven heeft. Deze boeken zijn een stuk ouder dan de eerder genoemde titels. 'Septemberlichten' is er één van. Carlos schreef deze in 1995 maar hij werd pas in 2012 vertaald. Het doel van zijn jeugdboeken was om jongeren aan te spreken maar hij hoopte ook de volwassenen enthousiast te krijgen voor zijn boeken (Ruiz Zafon, 2012, p. 5). Ik ben zelf groot fan van de eerdergenoemde volwassen boeken. Toen ik dit boek in de bibliotheek van de HAN tegenkwam voelde het dan ook als een boek wat ik moest lezen.
Samenvatting:
Als de vader van Irene en Dorian komt te overlijden ziet de familie Sauvelle een sombere toekomst tegemoet. Armand Sauvelle bleek grote schulden te hebben die Simone, zijn vrouw, het hoofd moet bieden. Dankzij een vriend krijgt Simone een baan aangeboden als huishoudster van Lazarus Jann, een uitvinder en speelgoedfabrikant, die een paleisachtig onderkomen heeft. Hij bezit nog een huis op de kaap, het kaaphuis, dat zij en haar kinderen mag bewonen. Het huis bevindt zich in een klein kustplaatsje, Baie Bleue, aan de Normandische kust. Zodra de familie Sauvelle in het kaaphuis is getrokken gaan ze kennismaken met Simone's nieuwe werkgever: Lazarus Jann. Om zijn enorme villa te bereiken moeten ze door een bos. Op hun weg naar het huis en in het huis ontdekken ze dat er vele robots aanwezig zijn. Een vogel in het bos is een robot en de bediende die de deur opendoet is ook een robot. Irene wordt vrienden met het meisje dat het eten kookt voor Lazarus Jann: Hannah. Als ze zijn neef ontmoet, die bij de ouders van Hannah woont omdat zijn ouders zijn overleden, wordt ze op slag verliefd. Ismaël, de neef van Hannah, wordt ook verliefd op Irene. Het dorp blijkt een mysterieus verleden te hebben. Er zou ooit een vrouw zijn verdronken toen ze op een nazomerdag naar het vuurtoreneiland wilde varen. Bewoners zouden nog steeds haar zoekende licht kunnen zien: de septemberlichten. Als Hannah op een avond opschrikt van een geluid gaat ze kijken waar dit vandaan komt. Ze komt in een voor haar onbekend gedeelte van de villa. Als ze een kamer binnengaat ziet ze dat de wanden bedekt zijn met krantenknipsels en ze ziet een zwart flacon in een nis staan. Ze gaat ervanuit dat hier een heerlijke geur in moet zitten en besluit ervan te ruiken. Als ze het flacon opent komt er een zwarte vlek tevoorschijn. Verder is het flesje leeg. De zwarte vlek blijkt een schaduw te zijn die het op Hannah gemunt heeft. Ze vlucht het bos in en daar overvalt het haar. De volgende dag wordt Hannah dood in het bos gevonden. Ismaël en Irene zijn vastbesloten te achterhalen wat er met Hannah is gebeurd. In het rapport van de lijkschouwer staat dat Hannah is overleden aan een hartstilstand mogelijk als gevolg van iets dat ze gezien zou hebben. Ismaël en Irene komen achter de afschuwelijk waarheid die Lazarus Jann verbergt: de vrouw die bij het vuurtoreneiland is verdronken was zijn vrouw. Hij had zich destijds teruggetrokken op het vuurtoreneiland uit angst dat de schaduw zijn vrouw zou vermoorden. Hij had als kind zijn hart gegeven aan een speelgoedfabrikant, Daniël Hoffmann, en hij mocht zijn hart niet nogmaals weggeven. Als straf keerde de schaduw van Lazarus Jann zich tegen hem en zijn vrouw. Met het openen van de flacon door Hannah had zij de schaduw opnieuw bevrijd. Lazarus Jann had inmiddels gevoelens gekregen voor Simone waardoor zij nu ook gevaar liep. Uiteindelijk lukt het Ismaël, Irene en Lazarus Jann om de schaduw te verslaan met de dood voor Lazarus Jann tot gevolg.
Mening:
Zoals ik gewend ben van Carlos Ruiz Zafon betreft het een boek met een ingewikkeld maar geniaal verhaal. Naar mijn mening is Ruiz Zafon er ongelofelijk goed in geslaagd een boek te schrijven dat aanspreekt bij de jeugd maar net zo goed gelezen kan worden door volwassenen. Het verhaal houdt je van begin tot het einde in zijn greep. Er zit zoveel spanning in het boek dat het onmogelijk is het boek weg te leggen voor je het uit hebt. Geniaal aan de verhalen van Ruiz Zafon is dat hij altijd start met een realistische verhaallijn en dat deze uitgroeit tot een onrealistische verhaallijn maar zo perfect uitgezet dat je er als lezer volledig in meegezogen wordt. Ik houd eigenlijk helemaal niet van onrealistische verhalen maar Ruiz Zafon is de enige schrijver die mij hier met volle overtuiging in meekrijgt. Geen enkel hoofdstuk of deel van het verhaal is overbodig. Alles wat beschreven staat is noodzakelijk voor het verhaal. Tijdens het lezen van het verhaal betrapte ik mezelf erop dat ik mij probeerde voor te stellen hoe dit verhaal eruit zou zien als het verfilmd zou zijn. Naar mijn idee zou het boek zich ook heel goed voor lenen. Er zit spanning in, liefdesverhalen op meerdere niveaus, misdaad en een heleboel fantasie. Bijvoorbeeld zoals de villa omschreven wordt: het lijkt een beetje op een 'Alice in wonderland' verhaal:
De echo van zijn voetstappen verdween achter haar. Irene haalde diep adem en ging op weg naar de andere kant van de galerij die door de centrale koepel van het huis liep. De galerij splitste zich bij de centrale trap. Ze boog zich een stukje over de reling en de diepte onder haar. Een baan gebroken licht viel van de lantaarn in de koepel naar beneden en vormde en regenboog in de duisternis. Vanaf het punt waar ze zich bevond, vertakte de galerij zich in twee richtingen, naar het zuiden en naar het westen. De westelijke vleugels was de enige die zicht op de baai bood. Zonder een ogenblik te aarzelen, stapte Irene de lange gang in en liet het geruststellende licht van de lantaarn achter zich (Ruiz Zafon, 2012, p. 137).
De manier waarop Ruiz Zafon erin geslaagd is zelfs de omschrijving van de villa mysterieus en realistisch te laten lijken getuigd van zijn geniale brein. Er is, naar mijn mening, geen schrijver die zich aan Ruiz Zafon kan meten.
Als je in de gaten krijgt dat je het einde van het boek nadert slaat de schrik je om het hart: hoe gaat dit aflopen? Je weet eigenlijk wel dat er maar één uitweg is uit deze hel: de dood van Lazarus Jann. Tegelijkertijd kan de schrijver natuurlijk ook gekozen hebben voor een dramatischer einde: de dood van Simone, Irene, Ismaël en Dorian. Even lijkt het erop dat Irene en Ismaël hun avontuur niet gaan overleven:
Ismaël schudde Irene heen en weer en draaide haar naar zich toe. Ze stamelde verward voor zich uit. Zonder te aarzelen, gaf hij haar een harde klap in het gezicht. Irene deed haar ogen open en gilde. Heel even wist ze niet waar ze was. In het duister, omgeven door ijzig water en in de armen van een vreemde, dacht ze wakker te worden in haar ergste nachtmerrie. Toen kwam alles weer terug. Cravenmoore. De engel. De grot. Ismaël omarmde haar en ze kon haar tranen niet onderdrukken. Ze snikte als een bang kind. 'Laat me hier niet sterven,' fluisterde ze. Voor de jongen waren haar woorden als een giftige dolksteek (Ruiz Zafon, 2012, p. 160).
Gelukkig heeft Ruiz Zafon ervoor gekozen het boek 'goed' te laten aflopen. Ik vind dit wel zo gepast voor een jeugdboek. Op deze manier krijgt de jongere lezer een bevredigend gevoel over het einde van het verhaal.
Geschiktheid voor de lezer:
Ruiz Zafon schrijft ze complexe boeken waar dit er ook zeker eentje van is. Ik denk dan ook dat dit boek niet voor iedereen geschikt is. Ik denk dat dit boek meer jongens dan meiden zal aanspreken aangezien meiden liever kiezen voor een traditioneel liefdesverhaal. Het verhaal is in alle opzichten best heftig en bevat veel fantasie. Dit genre moet je daarom wel een beetje liggen. De jonge lezer die op zoek is naar spanning zal het boek mogelijk net zo waarderen als ik. Het boek is daarom heel goed te plaatsen onder de ontspannende functie zoals van Coillie die omschrijft in 'Leesbeesten en boekenfeesten' (van Coillie, 2007, p. 18)
Als ik als docent dit boek zou lezen met een klas en daarbij een opdracht zou moeten bedenken dan zou ik ervoor kiezen dit boek te laten samenvatten door mijn leerlingen. Het boek is namelijk heel lastig te omschrijven zonder te verzanden in allerlei bijzaken. Er gebeurt zoveel in dit boek dat ik me kan voorstellen dat leerlingen niet goed zouden weten hoe ze dit het beste kunnen samenvatten. Dit verhaal zou dus een goede oefening kunnen zijn om te leren een goede samenvatting te maken. Daarnaast zou je de leerlingen kunnen vragen te kijken naar de ontwikkeling in het personage van Irene en ook het zoeken naar motieven zou een mooie opdracht kunnen zijn. Scharlakenrood kom namelijk zeer geregeld terug in het verhaal. Aan het einde van het verhaal veranderd dit in koperkleurig en rozerood.
Bronnen:
- Coillie, van J. (2007). Leesbeesten en boekenfeesten. Leuven: Davidsfonds Uitgeverij NV
- Ruiz Zafon, C. (2012). Septemberlichten. Utrecht: Uitgeverij Signatuur
Geen opmerkingen:
Een reactie posten