Recensie 'Allemaal willen we de hemel' - Els Beerten door Ewald Hermsen

Allemaal willen we de hemel - Els Beerten

Titel: Allemaal willen we de hemel
Auteur: Els Beerten
Jaar van uitgave: 2010
Plaats van uitgave: Amsterdam - Antwerpen
Uitgeverij: Em. Querido's Uitgeverij BV



'For us there is only the trying. The rest is not our business.'  T.S. Eliot, Four Quartets (1.)

Samenvatting:

Het boek van Els Beerten vertelt het verhaal van Jef en Ward, twee vrienden die opgroeien in Vlaanderen, in een mijnwerkersstreek. Het verhaal wordt wisselend beschreven door de ogen van Remi Claessen, de jongere broer van Jef, Renée Claessen, de jongere zus van Jef, Jef Claessen zelf en Ward Dusoleil. Het is oorlog, 1942, als Ward toetreedt tot de plaatselijke fanfare. Ward speelt zo prachtig saxofoon dat iedereen onder de indruk is. Vooral Renée die als een blok voor hem valt. Maar de liefde is over als Ward, samen met Jef, lid wordt van het Vlaams Nationaal Verbond. De beide jongens zijn door een priester overgehaald om op een partijbijeenkomst te verschijnen, onder het mom dat de bolsjewieken een groter gevaar vormen voor de katholieken dan de Duitse bezetters. Als de vader van Jef erachter komt dat Jef zich bij het VNV heeft aangesloten krijgt Jef de wind van voren. Hij buigt en trekt zich terug. Maar Ward zet door, vastbesloten een held te worden en overtuigd van de goede zaak. Hij vertrekt naar het Oostfront. Na de oorlog durft Ward niet meer terug te keren en hij duikt onder in Duitsland, onder een valse naam. Jef wordt een held tegen wil en dank en hij krijgt een medaille voor het gedeeltelijk verijdelen van een aanslag op een groep verzetsstrijders. Alleen Ward en Jef weten de waarheid, maar Ward schuilt in Duitsland en Jef zwijgt over de ware toedracht. Als Ward uiteindelijk terugkeert in Vlaanderen wordt hij gevangengenomen om terecht te staan. Jef wordt opgeroepen om te getuigen. De apotheose van het boek vindt plaats tijdens de rechtszaak, die een dramatische ontknoping krijgt.

Mening:

Het boek 'Allemaal willen we de hemel' van Els Beerten is een majestueuze roman. Het valt in de categorie 'Young Adult', maar het is minstens even geschikt voor volwassen lezers. Het boek behandelt het thema keuzes maken op een indringende manier. Met de oorlog als achtergrond creëert Els Beerten een setting waarin de gevolgen van de keuzes van de hoofdpersonen verstrekkend zijn: de één wordt een held, de ander een verrader. Maar het onderscheid is flinterdun. Zowel Jef als Ward dragen beide componenten in zich. Het duurt even voordat het verhaal je pakt: het boek wordt per hoofdstuk gezien door de ogen van een andere verteller: Jef, Ward, Remi of Renée. En pas toen het me duidelijk werd dat Ward onder een schuilnaam in Duitsland is ondergedoken snapte ik het eerste hoofdstuk. Dit boek vraagt dan ook om herlezing. De structuur mag in eerste instantie verwarring veroorzaken, het verrijkt uiteindelijk het verhaal, omdat je de gebeurtenissen door de ogen van verschillende personen belicht ziet worden. Je krijgt inzicht in de zielenroerselen van de beide hoofdpersonen Jef en Ward en mede daardoor krijg je meer begrip voor de keuzes van de beide jongens. Wit of zwart, goed of fout, held of verrader, het ligt allemaal iets genuanceerder. Allemaal willen we de hemel.

"Laat de anderen je niet meer vertellen wat je moet doen met je leven. Geloof niet in grote woorden, Jef.
En riskeer af en toe iets. Als je niks riskeert, leef je niet. Wie niks riskeert, gaat nog sneller dood. Zorg dat je niet te snel doodgaat, Jef." (Allemaal willen we de hemel, blz. 492)

Hoewel het een lijvig boek is (498 bladzijdes) leest het als een trein. Naar mijn mening komt dit door een uitstekend gebruik van levensechte dialogen, een doorleefde beschrijving van de omgeving waarin de helden van het verhaal opgroeien en de gelaagdheid van het boek. Het is meer dan een oorlogsboek, het is ook een psychologische roman. Het beschrijft van binnenuit de ontwikkeling van de hoofdpersonen en biedt daardoor de mogelijkheid om je te identificeren met zowel Jef als Ward.
Het einde pakt je bij de strot: alle puzzelstukjes vallen op hun plaats en het verhaal blijft dagenlang nagloeien in je hoofd tot je het boek weer oppakt om het opnieuw te lezen.

Dat het boek niet alleen door mij gewaardeerd wordt blijkt wel uit het aantal onderscheidingen dat dit boek gekregen heeft:

• De Gouden Uil Prijs van de Jonge Lezer 2009
• De Boekenleeuw 2009
• De Gouden Lijst 2009
• De Nienke van Hichtumprijs 2009 

Het boek beleefde binnen twee jaar zijn zevende druk en is bewierookt door recensenten van de Standaard, de Groene Amsterdammer, de Volkskrant, het NRC en het Dagblad van het Noorden. (2.)

Geschiktheid:

Het boek is naar mijn mening geschikt voor de geoefende lezer van 15 tot 18 jaar, niveau havo of vwo. Lezen voor de lijst plaatst dit boek op niveau drie:

"Reflecterend lezen

Leerlingkenmerken

• is geïnteresseerd in onderwerpen die spelen in de wereld van volwassenen
• wil door het boek nieuwe werelden ontdekken en aan het denken worden gezet

Boekkenmerken

• morele, maatschappelijke en psychologische kwesties worden genuanceerd uitgewerkt en roepen discussie op
• er kan een levensles uit het boek worden gehaald
• het boek kan hier en daar ingewikkeld in elkaar zitten (perspectiefwisselingen, tijdsprongen, verschillende verhaallijnen)
• er is een diepere betekenislaag" (3.)

 Geraadpleegde bronnen

1. Beerten, E. (2010) Allemaal willen we de hemel. Amsterdam/Antwerpen: Querido's
2. www.leesplein.nl
3. www.lezenvoordelijst.nl